Erta va kichik maktabgacha yoshdagi bolalarda motorika va sensorikaning shakllanishi hamda rivojlanishi

Erta va kichik maktabgacha yoshdagi bolalarda motorika va sensorikaning shakllanishi hamda rivojlanishi

Erta va kichik maktabgacha yoshdagi bolalarda motorika va sensorikaning shakllanishi hamda rivojlanishi

"Sensorika" va "motorika" tushunchalarini ko'rib chiqib, ular o'rtasidagi munosabatni aniqlashga harakat qilamiz. Shaxsning sezgi qobiliyati deganda individual sezgirlikka xos bo`lgan ba`zi bir tizimlarining individual rivojlanish darajasi va ularni majmualarga birlashishi tushuniladi. Sensor jarayonlarga sezgi va idrok (persepsiya) kiradi. Sezgi - bu inson atrofidagi dunyoni bilishni boshlaydigan eng oddiy aqliy (psixik) jarayon. U bizning barcha tasavvurlarimizning boshlang'ich manbai bo'lib, boshqa murakkabroq ruhiy jarayonlar - idrok, xotira, fikrlash uchun manba hisoblanadi. Sezgi - bu inson ongida uning his-tuyg'ulariga bevosita ta'sir ko'rsatadigan ob`ekt va hodisalarning individual xususiyatlari va fazilatlari aksidir. Sezgining fiziologik asosi anatomik tuzilmalarning murakkab komplekslari - analizatorlarning faoliyati bo'lib, ularning har biri o'z navbatida uch qismdan iborat: retseptor deb ataladigan periferik (sirtqi) qism; asab yo'llarini o'tkazish; asab impulslarini qayta ishlash sodir bo'ladigan kortikal bo'limlar.

V.A.Krutetskiyning ta`kidlashicha, sezgi insonga signallarni his etishga va tashqi dunyo va organizm holatining oziga xos holatlari, xususiyatlari va belgilarini aks ettirishga imkon beradi. Ular insonni faqatgina tashqi dunyo bilan bog'lab qolmasdan, bilimning asosiy manbai va uning aqliy rivojlanishining asosiy shartlaridan hisoblanadi. Sezgi paydo bo`lishining dastlabki paytlaridanoq organizmning faoliyati bilan bog'liqligi, aniqrog`i, organizmning biologik ehtiyojlarini qondirish zarurati bilan bog'liq ekanligi o`z tasdig`ini topgan. Sezgining hayotiy roli – inson faoliyatini boshqarishning asosiy organi sifatida tashqi va ichki muhitning holati to'g'risidagi ma'lumotlarni markaziy asab tizimiga o`z vaqtida va tezkor ravishda yetkazib berishdan iborat.