Ergashxodjaeva Sh. Dj., Samadov A. N.,Alimxodjayeva, N. E., Sharipov I. B

 

3.2. Sotishni rag’batlantirish strategiyalari 

Rag’batlantirish  dasturlari  xaridorning  mukofot  olish  uchun  xaridlarni  davom 

ettirishga intilishi tashabbusi bilan chiqiladi va shu tariqa tovar xaridining takroriyligi 

ta’minlanadi  (qancha  ko’p  avtobus  chiptasi  sotib  olsang,  to’lov  shunchalik  arzonga 

---

 

55 

tushadi). Bunda mukofotlash xaridlar soniga proporsional ravishda o’sishi, ya’ni uzoq 

muddatli, strategik davrga mo’ljallangan bo’lishi lozim. 

Sotishni  rag’batlantirish  strategiyalari  chora-tadbirlar  mazmuni,  tovarning 

hayotiylik  davri  va  sub’ektiga  qarab  farqlanadi  (vaholanki,  sotuvning  yakuniy 

maqsadi doimo iste’molchi bo’lib qolaveradi). 

Sub’ektga bog’liq raivshda  xaridorga  yo’naltirilgan, savdoga  yo’naltirilgan  va 

aralash strategiyalar ajratib ko’rsatiladi. Xaridorga yo’naltirilgan strategiya ("itarish") 

talab ancha katta bo’lgan, lekin yangi iste’molchilarni tovarni sinab ko’rish, keyin esa 

takroriy xaridlarni amalga oshirishga majbur qilish lozim bo’lganda qo’llanadi. 

 

Savdoga  yo’naltirilgan  strategiya  ("tortish")  uchun  taklif  etilayotgan  tovarni 

sotishga ishontirish zarur bo’lganda, sotish uchun taklif etilayotgan tovar o’rnini bosa 

oladigan  tovar  variantlari  ko’p  ekanligi  xarakterli.  Birinchi  variantda  kuponlar, 

namunalar,  yon  berish;  ikkinchi  variantda  esa  –  reklama  uchun  mukofot  va 

chegirmalar hamda tovarni savdoga namoyish etish qo’llanadi. 

Rag’batlantirish usullari va sub’ektini ko’rsatgan holda mos keluvchi dasturga 

ega bo’lish zarur.  

Savdoni  rag’batlantirishga  alohida  e’tibor  qaratilishi  lozim.  Kundalik  talab 

tovarlari iste’molchilarini rag’batlantirish tadbirlarining ko’pchiligi sotuv nuqtalarida 

amalga  oshiriladi.  Shu  sababli  savdoda  foydalaniladigan,  ularning  individual  va 

namunaviy  xususiyatlari  bilan  bog’liq  usullarni  yaxshi  tushunish  zarur.  amaliyot 

shundan  dalolat  beradiki,  sotishni  rag’batlantirishga  sarflanadigan  sa’y-harakatlar 

umumiy  hajmining  65%i  savdo  korxonalariga,  35%i  esa  alohida  iste’molchilarga 

yo’naltiriladi.