Ergash Qobilov, Farxod Raupov

Narkulov Jakhangir

---

Buyrak va siydik chiqarish a ’zolarining
shikastlanishlari
Buyrak va qorin bo‘shlig‘i ichki a ’zolarining yopiq shi­
kastlanishlari: 
Bolalaming buyrak va siydik chiqarish yo ‘llari shi- 
kastlanishi nisbatan tez-tez uchraydi. Bular orasida birinchi o ‘rin- 
ni buyrakning yopiq shikastlanishi egallaydi. Ikkinchi o‘rinda siydik 
chiqarish kanali va yorg‘oq a ’zolari turadi. Nisbatan karn shikastlanish 
qovuqda, siydik naylarida esa onda-sonda kuzatiladi. Maktab yoshida- 
gi o ‘g ‘il bolalar nisbatan k o ‘proq shikastlanadilar. K o‘chada shi­
kastlanish birinchi о rinda tursa, ikkinchi o ‘rinda kundalik turmush- 
dagi va sport bilan shug‘ullanish natijasida shikastlanishlar turadi. 
Keyingi yillarda avtomobil transporti harakatlari ko‘paygani sababli 
bu turdagi shikastlanishlar ham ancha ko‘paydi.
Buyrakdagi yopiq shikastlanishlar. 
Buyrakdagi yopiq shikast­
lanishlar (A. T. Po‘latovning 1973-yil m a’lumotlariga ko‘ra), ko ‘k- 
rak, qorin va biqin sohalari shikastlangan bemorlarning 15-23 % 
ini tashkil qiladi. Buyrakning yopiq shikastlanishi shiklastantiruv- 
chi kuchning bel sohasiga bevosita ta ’siri hamda yiqilganda yoki 
sakraganda keskin ravishda buyrak holatining o ‘zgarishidan kelib 
chiqadi. Buyrak shikastlanishi mexanizmida gidrodinamik ta ’siming 
ahamiyati bor. M a’lumki, buyrak qontomirlar bilan yaxshi ta ’min- 
langan a ’zolar qatoriga kiradi. Uning kosachalarida va jomida doimo 
siydik bo ladi. To satdan boTgan urilish, chayqalish natijasida suyuq­
lik ta ’siri dan radiar yorilishlar yoki parchalanishlar yuzaga keladi.
Buyrak shikastlanishida urilishning kuchi, uning qaysi qismiga 
tegishi, buyrak atrofi biriktiruvchi to ‘qimasi hamda mushaklarining 
rivoji katta ahamiyatga ega. Buyrakda avvaldan patologik o ‘zgarishlar 
boTsa (gidronefroz, pionefroz, o ‘sma, distopiya, taqasimon buyrak va 
h-k.), kuchsiz urilishdan ham katta shikastlanish kelib chiqishi mum­
kin. Buyrakdagi yopiq shikastlanishlar quyidagi guruhlarga boTinadi:
1. Buyrak pardasi va atrof to ‘qimasining shikastlanishi.
2. Kosachalar va jom iga yetmagan parda osti yorilishi.
3. Kosachalar va jom ga yetgan parda va parenximasining yorilishi.
4. Buyrakning majaqlanishi.
5. Buyrakning uzilishi.