Ensiklopediyasi

BAKALAVR
«Bakalavr» so'zi asli lotin tilida «vassal- 
ning yer-mulki» ma’nosini bildiradi. Lekin 
ta’lim tizimiga bu tushuncha ilmiy daraja nomi 
sifatida kirgan. Chet el adabiyotini o'qigan, 
xorijiy kinolarni ko'rgan bolalar chet mam- 
lakatlarda yoshlar o'rtasida «bakalavr» un­
voniga ega bo'lganlar ko'pligini biladi. 
Ko'pchilik xorijiy mamlakatlarda oliy ta’limning 
dastlabki bosqichini o'tganlarga «bakalavr» 
unvoni beriladi. Fransiyada bu unvon o'rta 
ma’lumotga ega bo'lganlarga beriladi, bu bi­
lan ular oliy o'quv yurtlariga kirish huquqiga 
ega bo ladilar.
Mustaqil O'zbekistonda bakalavrlik ta’limi 
1990-yillarning ikkinchi yarmida qonuniy tus 
kasb etdi O'zbekiston Respublikasining 
«Ta’lim to'g'risida»gi Qonuni hamda «Kadrlar 
tayyorlash milliy dasturi» qabul qilingach, 
bakalavrlar tayyorlash kengaydi. «Ta’lim 
to‘g'risida»gi Qonunga ko'ra, bakalavrlik oliy 
ta'lim yo'nalishlaridan biri bo'yicha puxta bilim 
beradigan, o'qish muddati kamida to'rt yil 
bo'lgan tayanch oliy ta ’limdir. Binobarin, 
bakalavrlik bazaviy oliy ta’lim berish bo'lib, 
oliy ma’lumot va tayanch mutaxassislik diplo- 
mini olish bilan tugaydi. Shunday diplom ol­
gan mutaxassis bakalavr deb ataladi
BALET
«Oqqush ko'li» ... P. I Chaykovskiyning 
ajoyib musiqasi yangrashi bilan darhol ko'z 
oldingizda Oqqushning yorqin obrazi, uning 
goh g'amgin, goh mag'rur qanot qoqishi 
gavdalanadi. Oqqushning qanotlari balerina- 
ning tebranayotgan qo‘llari-ku.
P. Chaykovskiyning «Oqqush ko’li», 
«Uyqudagi go'zal», A.Adanning «Jizel», 
I S travinskiyning «Petrushka», «Humo
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

«Raymonds» baletidan lavha.
qushi», S.Prokofyevning «Romeo va Julyet- 
ta», «Zolushka», A.Xachaturyanning «Spar­
tak», A.Melikovning «Muhabbat afsonasi» 
baletlarida yuksak olam, yorqin poeziya, ro- 
mantika, sevgi dunyosi jonlanadi. Bular raqs- 
ning nozik va otashin tili orqali hikoya qilina- 
di. Har bir balet o'zining katta mavzu-fikriga 
ega bo'ladi. Balet yaratuvchi, balet ijodkor- 
larining hammasi ana shu fikrni o'zlaricha 
namoyon etadilar: kompozitorlar - musiqa bi­
lan, baletmeysterlar - qahramonlarning raqs 
orqali gapiradigan «nutqlari» bilan ifodalay- 
dilar.
Balet — musiqali teatr san’atining mu­
rakkab turi. Ssenariy, musiqa va xoreo- 
grafiya, ya’ni raqs uning muhim tarkibiy qism- 
lari hisoblanadi.
Raqs baletda asosiy badiiy ifodalash vosi- 
tasidir. Raqs orqali balet mazmuni hikoya qili- 
nadi, balerina va raqqosalar ishtirok etuvchi- 
larning xarakterlarini, ularning fikr-o'ylari, his- 
tuyg'usi, kayfiyati va intilishlarini ochib beradi- 
lar.
Baletda dekoratsiya, kiyim-kechak, nur 
tushirish ham muhim rol 
o 'y n a y d i, 
chunki ular 
orqali balet voqeasi qachon va qayerda 
bo'layotgani aks ettiriladi.
Balet tarixida yorqin sahifalar ko'p. Uning 
kelib chiqishi goh kuylanuvchi va ulug'vor, goh 
sho'x va keskin xalq raqslariga borib taqaladi.
O'zbekistonda ham mumtoz balet ta’sirida 
o'zbek professional baleti rivoj topdi. Birinchi
6—K-8279
o'zbek baleti «Paxta» (N. A. Roslaves) 1933- 
yilda yaratildi. 50- yillarda M.Turg'unboyeva 
o'zbek an’anaviy raqslari zaminida «Sovchi- 
lar», «Ozodlik» kabi ilk milliy balet sahnalari- 
ni ijod qildi. Keyingi davrlarda g'oyaviy-badi- 
iy mukammal milliy baletlar sahnalashtirildi. 
Bular — G.A.Mushelning «Raqqosa», «Kash­
mir afsonasi», I.Akbarovning «Orzu», «Layli 
va Majnun», D.Zokirov va B. Giyenkolarning 
«Oynisa», M.Ashrafiyning «Sevgi tumori», 
«Temur Malik», A. Kozlovskiyning «Tanovor», 
U.Musayevning «To'maris», M.Bafoyevning 
«N odira», «U lug'bek burji» baleti va 
boshqalar.
Xalq 
a rtis tla ri 
-
Tam araxonim , 
M.Turg'unboyeva, G.Izmaylova, B.Qoriyeva, 
O'zbekiston xalq artistlari - Usta Olim Korni­
lov, G.Mavayeva, K.Yusupova, Y.lsmatova va 
boshqalar o'zbek baletining rivojiga katta 
hissa qo'shganlar. Milliy respublika vakillari- 
dan iborat balet truppalari hamda alohida 
solistlarning ko'p martalab chiqishlari ulkan 
muvaffaqiyat bilan o'tadi.