Ensiklopediyasi

ANDERSEN XANS
KRISTIAN
(180S—1875)
Bundan yuz yilcha ilgari Shotlandiyadagi 
bir mehmonxonada yoshi anchaga borib qol­
gan muloyimgina bir sayohatchi hassasini 
unutib qoldiradi. Mehmonxona xo'jayini has- 
saga “ D aniyalik yozuvchi Xans Kristian 
Andersenga” degan yozuvni bog'lab, pochta- 
ga olib boradi. Pochta adressiz posilkani 
qabul qiladi va uni parishonxotir sayohatchi- 
ga yetkazadi, chunki o'sha paytdayoq bu 
ajoyib insonning nomi butun dunyoga tanish 
edi.
Matonatli Qalay soldatcha va yoqimli Dyuy- 
m o vo ch ka , Irk it o 'rd a k c h a va “ Q iro l 
yalang'och-ku!” - deb odamlarga haqiqatni 
ayta olgan dovyurak bola bolaligim izdan 
boshlab va butun umrimiz davomida biz bilan 
birga yashamoqda. Yer yuzida Andersen er­
taklari qahramonlarini bilmaydigan mamlakat­
lar juda kam. Bu ertaklarda chin insonlarda 
bo'ladigan barcha fazilatlar: mardlikka hur- 
mat- e’tibor, boshiga musibat tushgan odam­
larga rahm-shafqat va achinish, oddiy odam­
larga mehr, razil va bag'ritosh kishilar ustidan 
kulish hamda ularga nisbatan nafrat mavjud. 
Bu ertaklarda kulgi bilan ko'z yoshi, g'am bi­
lan quvonch - hammasi, xuddi haqiqiy hayot- 
dagiday, yonma-yon yashaydi.
X ans K ristia n A n d e rse n D an iya n in g
Odense shaharchasida tug'ildi. Uning otasi 
kambag'al etikdo'z edi, bo'lajak ertakchining
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Anhor sohili. Toshkent.
bolaligi oddiygina oilada o‘tdi. Ertaklarida 
keyinchalik o'zining jonli ifodasini topgan va 
chuqur mazmun kasb etgan hamma narsani: 
eski qalay qoshiqdan qilingan soldatchani 
ham, to'rlab yamashga moslangan ignani 
ham, “Qor m alikasi” ertagida tasvirlangan 
yashikdagi polizni ham u xuddi mana shu 
uyda ko'rgan bo'lishi mumkin. Etikdo'z oilasi- 
ning turmushi barcha kambag'al odamlarniki 
singari juda og'ir edi. 12 yoshida Xans Kris­
tian movut fabrikasiga ishga kirdi. O'qish 
uchun esa faqat kechqurun, kam bag'allar 
uchun ochilgan bepul m aktabga borishi 
mumkin edi. U astoydil, berilib o'qidi, butun 
bo'sh vaqtini o'qish va dars tinglashga sarfla- 
di. Kitoblar o'qidi, ertaklar tingladi.
U yozuvchi bo'lishga va ertaklar ijod etish- 
ga ahd qildi. Bu oson emas edi. Biroq Xans 
Andersen o'zining Qalay soldatchasi singari 
juda matonatli va tirishqoq edi. Ertaklarida 
esa xuddi yalang'och qirol haqidagi ertagi 
qahramoni kabi haqiqatni aytar edi...
Andersen Yer yuzidagi barcha bolalarning, 
katta odam lar ham bir paytlar yosh bola 
bo'lganini nazarda tutsak, Yer yuzidagi barcha 
odamlarning sodiq do'sti va maslahatchisi 
bo'lib qoldi. Uning ertaklari faqat bolalar 
uchungina emas. Bu ertaklar zamirida ko'plab 
chuqur va oqilona fikrlar mujassam etilganki,
ular odam larga ham isha quvonch baxsh 
etaveradi. Andersen ertaklari o'zbek tilida bir 
necha marta nashr etilgan.