Ensiklopediyasi

Termiz shahrida o'rnatilgan Alpomish haykali. 
Arxitektor: R. Salohiddinov, haykaltaroshlar:
A. Rahmatullayev, Q. Norxo'rozov,
P. Podosinnikov, O'. O'roqov.
ketadi. Yana yetti yildan keyin Alpom ish 
Barchinni izlab Qalmoq eliga boradi va qal­
moq alplari bilan yonma-yon turib, Barchin- 
ning to'rt sharti (qirq kunlik yo'ldan poyga, yoy 
tortishish, ming qadamdan tanga pulni urush 
va kurashda to'qson alpni yiqitish)ni bajarib, 
uni o'z yurtiga olib keladi. Qalmoqda qolgan 
Boysarining mol-m ulkini tortib 
o lib , o 'z in i c h o 'p o n q ilib
q o 'y a d ila r. 
Q a y n o ta s in i 
qutqazish uchun ikkinchi marta 
safarga borgan Alpomish qal- 
moqlarga asir tushadi va yetti 
yil z in d o n d a q o lib ke ta d i. 
Q o 'n g 'iro td a esa, U lto n to z
hokimiyatni qo'lga kiritib, Al- 
pomishning yaqinlarini quvg'in 
qiladi va Barchinga uylanmoqchi 
bo'ladi. Bu paytda oti Boychibor 
yordamida asirlikdan qutulgan Al­
pomish yurtiga qaytib keladi.
Dostonda taqdir taqozosi bilan 
ikkiga b o 'lin ib ketgan bir o 'zb e k 
urug'ining qayta birlashishini badiiy 
aks e ttiris h o rq a li m illa t b irlig i 
g'oyalari, uning qahramonona shon- 
shuhrati, el-yurt farovonligi va oila 
baxti, vatan ravnaqi uchun kurash kuy- 
langan.
“Alpomish” dostoni turkiy xalqlaming 
m u shtarak eposi ham dir. Uning
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

nam unalari bugungi qoraqalpoq, qozoq, 
oltoy xalqlari epik an’analarida “Alpam is”, 
“Alpamis batir” , “Alip-Manash” nomlari bilan 
doston sifa tid a , tatar, boshqird xa lq la ri 
orasida esa, “A lpom sho” , “Alpam isho va 
Barsin hiluv” nomlari bilan ertak va rivoyatlar 
tarzida, aniqrog‘i, oraliq shakllarda saqlanib 
qolgan va bizgacha yetib kelgan. Hatto 
P a n jik e n t 
a tr o fla r i, 
Q a s h q a d a ry o
v ilo y a tin in g
V a rg o n z a , 
J o ‘yn o v
q is h lo q la r id a n
o 'z b e k
d o s to n c h ilik
an’analari ta ’sirida yuzaga kelgan hamda 
o'zgargan tojikcha va arabcha nusxalari 
ham y o z ib o lin g a n . V o q e a la r tiz m a s i 
o'xshash bo'lgan bu xildagi asarlarning bir 
necha xalqlarda mavjudligi ularning qadimiy 
tarixiy-hayotiy asoslari umumiy bo'lganligini 
ko'rsatadi. Biroq ularning har biri keyingi 
taraqqiyotida o'zlari mansub xalqning epik 
an’analari doirasida rivojlandi, og'zaki ijod 
va ijro sharoitlarida yashashda davom etdi 
va ke yin g i d a v rla rd a g in a yo z ib o lin d i. 
S h u n in g uch un ham un in g ta x m in va 
nusxalariga ega bo'lgan har bir xalq unga 
o'zining m illiy eposi sifatida munosabatda 
bo'lishi tabiiy hoi.
1999-yil re sp u b lika m izd a “A lp o m is h ” 
dostonining 1000 yilligi nishonlandi. Yubiley 
munosabati bilan uning ko'plab nusxalari, 
bu turkum ga kiruvchi boshqa do ston la r 
kitob qilib chiqarildi. Shuningdek, doston 
tarixini, g'oyaviy-badiiy xususiyatlarini aks 
ettiruvchi kitoblar, m aqolalar chop etildi, 
ushbu d o sto n n i va uning q a h ra m o n in i 
ifodalovchi nasriy, nazmiy asarlar yaratildi 
va T e rm iz sh a h rid a xalq q a h ra m o n ig a
ulug'vor haykal o'matildi.