«energetika» kafedrasi «kichik gidroelektr stansiyalar» fanidan ma’ruzalar kursi namangan-2020

Suv olish inshooti bilan manbadagi suv yo’nalishi orasidagi
δ burchak qiymatlari
5.1 – jadval

Suv olish inshootining konstruktsiyasi va manba qirg’og’idagi joyini belgilashda manbadagi suvning tezligi, yo’nalishi, chuqurligi, qirg’oqning mustahkamligi hamda suv oqimidagi loyqa, oqiziqlarning miqdori va oqish yo’nalishi hisobga olinadi.
Ma’ruza № 14
Mavzu. GESlarning suv olish qurilmalari

MikroGESlarning suv olish qurilmalari quyidagi asosiy talablarni bajarishi kerak:

a) suv manbaidagi ba’zi bir oqib yuradigan jismlarning turbina
quvuriga tushishiga yo’l qo’ymasligi zarur;
b) suvni olish jarayonida minimal napor yo’qolishiga erishish lozim;
v) qurilmaning gabarit o’lchamlari, og’irligi iloji boricha kichik
bo’lishi, uni o’rnatish va tashish qiyinchilik tug’dirmasligi kerak;
g) zarurat to’g’ilganda suv yo’lini to’sish, sarfini kamaytirish
imkoniyati bo’lishi kerak.
Yuqoridagi talablarni bajarish uchun mikroGESlarning suv olish qurilmalari oldiga panjara yoki tur (setka), suv darvozasi yoki qulfak (zadvijka) o’rnatiladi. Napor yo’qolish qiymati minimal bo’lishi uchun suv olish qurilmasining kirish diametri Dkir shunday tanlanadiki, undagi suv tezligi Vkir = 0,25...0,5 m/s bo’lishi kerak [11]. Ushbu talab suv kirish qismi diametrining turbina quvuri diametri d ga nisbatan birmuncha katta bo’lishini, shu sababli konfuzor orqali quvurga suv berilishini taqozo etadi (5.4 – rasm). Konfuzor uzunligi quyidagi formula bilan aniqlanadi
ldif. = 2* d (5.2)

Suv olish qurilmasi ishlayotgan paytda uyurma hosil bo’lib suv yuzasidan havo so’rilmasligi uchun qurilmaning kirish qismi quyidagi ifoda bilan aniqlanadigan chuqurlikda joylashishi kerak [11].

Suv olish qurilmasining suv manbaiga nisbatan joylashishi suvning yetarli chuqurligi, tiniqligi, sathining uncha ko’p o’zgarmasligini hamda maksimal napor hosil qilish imkoniyatini hisobga olib aniqlanadi. Manbada suv oqimining chuqurligi yetarli darajada bo’lmagan sharoitlarda suv sathi kichik dambalar yordamida ko’tariladi. Ba’zi hollarda (asosan napor kichik bo’lganda, suvning tarkibi toza va o’zgarmas sathlarda) suv manbadan bevosita turbinaning kirish qismiga hech qanday qurilmasiz berilishi mumkin, shuningdek erkin oqimli mikroGESlarda ham suv olish qurilmasi bo’lmaydi.

Misol sifatida Kaplan (o’qiy, propellerli) turbinasi bilan jihozlangan KGESlar suv olish qurilmasining joylashishi 5.5 – rasmda ko’rsatilgan.