"elektron tijorat va raqamli iqtisodiyot" kafedrasi "iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalari"

4.2.3-rasm. Etkazib berish zanjirini boshqarish tizimi komponentlari 
Rejalashtirish
: mahsulot yoki xizmatni mijozlarning ehtiyojlariga maksimal 
muvofiqligini ta’minlash uchun reja yoki strategiyani ishlab chiqish zarur. Asosiy 
maqsad - iste’molchilarga eng kam xarajatlarda yuqori sifatli mahsulot etkazib berish 
uchun iqtisodiy jihatdan samarali tartibni (protsedura) ishlab chiqishdir.
 
Etkazib beruvchini tanlash
: kompaniya tomonidan ishlab chiqariladigan 
mahsulotlarni tayyorlash uchun zarur bo‘lgan xom-ashyolarni etkazib beruvchilar 

---

151 
bilan mustahkam aloqalarni o‘rnatishdan iborat. Ushbu bosqichda nafaqat ishonchli 
etkazib beruvchilarni aniqlash, shuningdek, qanday yuklash, etkazib berish va 
to‘lovlarni ham rejalashtirish zarur. 
Ishlab chiqarish
: bu etkazib berish zanjirini boshqarish tizimining ishlab 
chiqarish qismidir. Mahsulot ishlab chiqariladi, sinovdan o‘tkaziladi, qadoqlanadi va 
etkazib berish jadvaliga kiritiladi. Sifat, samaradorlikni optimallashtirish uchun ishlab 
chiqarish va unumdorlik darajasi doimo o‘lchab boriladi, bu esa kompaniya uchun 
eng muhim komponent maqomini beradi. 
Etkazib berishlar
: SCM tizimining ushbu komponenti logistika hisoblanadi, 
jumladan, omborxonalar tarmog‘ini yaratish, mijozlardan buyurtmalar olishni 
muvofiqlashtirish, tashish va jo‘natish usullari to‘g‘risida qaror qabul qilish va 
to‘lovlarni qabul qilish uchun hisob-kitoblarni taqdim etishni o‘z ichiga oladi. 
Qaytarish
: bu etkazib berish zanjirining xizmatga yo‘naltirilgan oxirgi 
qismidir. Kompaniya defektga ega tovarlarni yoki ularning ortiqchasini qaytarish, 
shuningdek, iste’molchiga jo‘natilgan original mahsulotlarga texnik xizmat 
ko‘rsatishga javob beradigan tarmoqni yaratadi. 
Ushbu komponentlarning har biri o‘z navbatida o‘ziga xos vazifalar 
to‘plamidan iborat bo‘ladi. 
Etkazib berish zanjirini boshqarish quyidagi vazifalarni o‘z ichiga olishi kerak: