"elektron tijorat va raqamli iqtisodiyot" kafedrasi "iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalari"

Materiallar sotib olishni boshqarish
: etkazib berish sifatini nazorat qilish, 
sotuvchilarni ro‘yxatga olish, etkazib beruvchilar bilan tuzilgan shartnomalarni 
ro‘yxatga olish, tovarlarni kirim qilish, mavjud zaxiralar hajmini monitoring qilish. 
Ishlab chiqarishni boshqarish
: ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar hajmini 
boshqarish, mahsulot sifatini nazorat qilish, tovarlarni ishlab chiqarish holati (
status
) 
va etkazib berishni nazorat qilish. 
Transportirovkani
boshqarish
: 
buyurtmalar, 
omborxona 
va 
transportirovkani
boshqarish, buyurtmalarni ro‘yxatga olish va ishlov berish, 
mijozlar bazasini ro‘yxatga olish, tovarni yuklash/tushirish nazorati, etkazib berishda 
uchun transport imkoniyatlarini ro‘yxatga olish; 
Qaytarilgan tovarlarni boshqarish
: kamchiligi bo‘lgan mahsulotlarni 
ro‘yxatga olish, ortiqchalik, ortga qaytarilgan tovarlar grafigini ro‘yxatga olish
. 
Tashkilot uchun eng munosib tizimni tanlashda talablar va ularni tizimga mos 
kelishini har tomonlama batafsil o‘rganish, echimni rivojlantirish bo‘yicha 
istiqbollarini baholash, echimni quvvatlovchi xususiy mutaxassislar to‘g‘risidagi 
savollar bo‘yicha hamda echimni tashkilotda moslashishi va o‘quv jarayonini o‘ylab 
ko‘rish zarur bo‘ladi. 

---

150 
SCM tizimidan foydalanishning yakuniy natijasi - kompaniyaning uzoq 
muddatli faoliyati va raqobatbardoshlik ustunligiga erishish uchun kompaniyalarning 
etkazib berish zanjiri samaradorligini oshirishdan iborat. 
Etkazib berish zanjirini boshqarish (SCM)
- oxirgi foydalanuvchilarni 
mahsulot va xizmatlar bilan ta’minlashga jalb qilingan o‘zaro bog‘langan tashkilotlar 
tarmog‘ini ma’murlashtirish va boshqarishdir. Mazkur majmuaviy intizom o‘zida 
an’anaviy biznes funksiya hamda taktikalarni etkazib berish zanjiri doirasida tizimli 
va strategik muvofiqlashtirishni ifoda etadi. YAkuniy natija - kompaniyaning uzoq 
muddatli faoliyati va raqobatbardoshlik ustunligiga erishish uchun kompaniyalarning 
etkazib berish zanjiri yaxshilanadi. 
“Buz Allen Gamilton” (Booz Allen Hamilton) konsalting kompaniyasi 
tahlilchisi Keyt Oliver, 1982 yilda mijoz talablarini tez va samarali qondirish uchun 
etkazib berish zanjirida bo‘layotgan rejalashtirish, joriy etish va nazorat qilish kabi 
barcha jarayonlarni tasvirlab berish uchun “etkazib berish zanjirini boshqarish” 
atamasini muomalaga kiritdi. Raqobatli bozor sharoitida etkazib berish zanjirini 
boshqarish 
xaridlarni 
nazorat 
qilish, 
xom-ashyo 
materiallarini 
omborga 
joylashtirishdan barcha oxiriga etkazilmagan ishlab chiqarishni inventarizatsiya qilish 
va mahsulotlarni kelib chiqish joyidan talab qilinayotgan manzilgacha etkazib borish
harakatini kuzatib borishgacha bo‘lgan jarayonlarning barchasini o‘z ichiga oladi. 
Etkazib berish zanjirini boshqarish tizimi beshta asosiy komponentni o‘z ichiga 
oladi (4.2.3.-rasm):