Elektr yuritma asoslari Laboratoriya mavzular: 1-Laboratoriya ishi Mavzu

3.1-rasm.

Elektr mashinalarining pasportida berilganlari.

Sinalayotgan dvigatel

Dvigatel tipi	τc Om	Pn kVt	Nn ayl/m	Mk/Mn	Η %	Cosφn	Isn А	Isn А	I2nА	EрnV	J kg.m^2
AK51-6	2,5	1,7	905	-2	72.5	0,72	5	2,9	20,2	57	0,046

Yuklash mashinasi

Dvigatel tipi	Pn kVt	nn ayl/m	Un V	In A	Rya Om	Rкch Om
PN-85	6,8	1350	115	60	0,17	49

Qisqa nazariy ma’lumotlar

Asinhron dvigatelning pasportida berilganlari bo’yicha mehanikaviy tavsifi grafigini hisoblash va qurish quyidagi formulalar bo’yicha bajariladi.

Rotor zanjirining nominal qarshiligi:

R_2nom=E_pnom/√3I_qnom , (3.1)

Dvigatelning nominal sirpanishi:

S_nom=n₀-n_nom /n₀, (3.2)

Rotor fazasining aktiv qarshiligi:

R′₂=S_nom R_2nom , (3.3)

Rotorning keltirilgan qarshiligi:

R′₂=R₂K_R , (3.4)

Bundan qarshiliklarni keltirish koeffitsenti:

K_R=m1/m2 K_e≈ m1/m₂(0,95 U_1λnom/E_p)², (3.5)

Bu erda:

m₁ va m₂ – stator va rotorning fazalari soni.



3.2-rasm. Asinhron reostatli mexnikaviy navsiflari.

Nominal moment quyidagi formula bilan aniqlanadi:

M_nom=10³P_nom/ω_nom , (3,6)

Kritik sirpanish nominal moment formulasi orqali topiladi:

M_nom=2M_k(1+aS_k) / S_n/S_k+S_k/S_n+2aS_k , (3.7)

Bu erda: a=R₁/R₂^’

Sun’iy tavsif uchun: a=R₁/R₂^’+R_qo’sh ,

Qisqa tutashish induktiv qarshiligi:

X_q=X₁+X₂^’=√(R₂^’/S_k)²-R₁² , (3.8)

Tabiiy tavsifda kritik momentning hisobiy qiymati quyidagicha aniqlanadi:

M=3U²_lфnom/2ω₀(R₁±√R₁²+X_q) (3.9)

Sun’iy mehanikaviy tavsifni Kloss formulasi bo’yicha hisoblash mumkin:

M=2M_k(1+aS_k) / S/S_k+S_k/S+2aS_k , (3.10)

Reostatli mehanikaviy tavsiflarni qurish uchun rotorning keltirilgan yig’indi qarshiligini aniqlash mumkin:

R_2∑=(R₂+R_2qo’sh)K_R , (3.11)

Sun’iy tavsifdagi kritik sirpanish:

S_kc=R^’_2∑ / √R₁²+X_q² , (3.12)

Reostatli tavsiflari ham (3.10) formulasi bo’yicha quriladi, bunda S_k o’rniga S_kc ni qo’yish kerak.

Asinhron dvigatel ham o’zgarmas tok dvigatelining tormoz rejimlariga o’hshash rejimlarda ishlashi mumkin.

1. Teskari ulash rejimida tormozlash

Dvigatelning rotori statorning magnit maydoni aylanishiga qarshi aylanganda teskari ulash usulida tormozlash yuzaga keladi.

Teskari ulash bilan tormozlash rejimida mehanikaviy tavsifni ko’rish uchun W koordinatasini hisoblash uning tabiiy tavsifi va bog’lanishi asosida bajariladi.

S_c=S_eR_2∑/R_2ichki , (3.13)

Bu erda:

R_2∑=R_2ich+R_2qo’sh



3.3-rasm. Teskari ulash usulida tormozlashda asinhron dvigatelning mexanikaviy tavsiflari.

2. Dinamik usulda tormozlash

Dinamik usulda tormozlashda asinhron dvigatel tarmoqdan uziladi va shu zahoti uning stator cho’lg’ami o’zgarmas tok manba’iga ulanadi. O’zgarmas tok bilan ta’minlangan statorning ayrim faza cho’lg’amlari turli usulda ulangan bo’lishi mumkin. Bizning holda stator cho’lg’amlari uchburchak usulda ulangandir. (3.4-rasm).



3.4-rasm. ADni dinamik tormozlahsda stator chulgamini uchburchak shaklida ulash sxemasi.

Ekvivalent tok (dinamik tormozlash toki) quyidagicha aniqlanadi:

I_ekv=0,44I_o’ (3.14)

Dinamik usulda tormozlash rejimida mehanikaviy tavsifning tenglamasi quyidagicha yoziladi:

M_m=2M_mkr / S_m/S_mkr+S_mkr/S_m , (3.15)

Kritik moment:

M_kr=3I²_ekvX²_μ / 2ω_0nom(X_μ+X^’₂) , (3.16)

Kritik momentga to’g’ri keladigan kritik sirpanish:

S_mkr=R^’₂+R^’_2qo’sh/X_μ+X^’₂ , (3.17)

Bu erda:

X_μ-magnit konturining induktiv qarshiligi.

X_μ=E₁/I_μ

Bu erda: I_μ-magnitlovchi tok.



3.5-rasm. Dvigatelning univerasal magnitlanishi egri chiziqlari.

E^*=ƒ(I_μ) bog’lanishi (1 egri chiziq).

X^*_μn=ƒ(I^*_μ) bog’lanish (2egri chiziq).



3.6-rasm. Dinamik usulda tormozlash rejimida asinhron dvigatelning mexanikaviy tavsiflari.

Laboratoriya ishini bajarish uchun uslubiy ko’rsatmalar.

1. 
   Dvigatel rejimida tabiiy mehanikaviy tavsifni hisoblash va qurish uchun (3.10) tenglama bo’yicha sirpanishning 7-8 ta qiymatini aniqlash lozim. Hisoblash natijalarini 3.3-jadvalga yozib oling.
   

3.3-jadval

S	S/Sk	Sk/S	S/Sk+Sk/S+2aSk	M	ω=ω0(1-S)
7-8 ta qiymatlari

2. 
   Dvigatel rejimi uchun sun’iy mehanikaviy tavsiflarni hisoblash va qurishda (3.10), (3.11) va (3.12) formulalardan foydalaniladi. Sirpanishning 7-8 ta qiymatini berib asinhron dvigatelning momenti aniqlanadi. Hisoblash natijalarini 3.4-jadvalga yozib oling.
   

3.4-jadval

S	S/Sk	Sk/S	S/Skc+Skc/S+2aSk	M	ω=ω0(1-S)
7-8 ta qiymatlari

3.Dinamik usulda tormozlash rejimida mehanikaviy tavsifni qurish uchun olinadigan ma’lumotlar stator cho’lg’amlari 3.4-rasmdagi shema bo;yicha ulanganda olinadi. (3.14), (3.15), (3.16) va (3.17) formulalar yordamida hisoblash ishlari bajariladi. Sirpanishning 7-8 ta qiymatini berib asinhron dvigatelning momenti aniqlanadi. Hisoblash natijalarini 3.5- jadvalga yozib oling.

5. 
   – jadval
   

Sт	ST/SKP	SKP/ST	M	ω=ω0(1-S)
7-8 ta qiymatlari

3. 
   Sinalayotgan dvigatelning teskari ulash usulida tormozlash rejimida mehanikaviy tavsiflarini hisoblash va qurish. (3.10) va (3.13) tenglamalari bo’yicha, sirpanish birdan katta bo’lganda, bajariladi. Tokni va tormozlash moment qiymati chegaralash uchun rotor zanjirining har bir fazasiga qo’shimcha rezistorlar ketma-ket ulanadi.
   

O’zlashtirishni tekshirish uchun savollar

3-1. Asinhron dvigatelning statori va rotori zanjirlariga aktiv va reaktiv qarshiliklarning ulanishi uning mehanikaviy tavsifiga qanday ta’sir qiladi?

3-2. Asinhron dvigatel qanday rejimlarda ishlay oladi, ishlashining bu rejimlarida uning mehanikaviy tavsiflari qanday ko’rinishga ega bo’ladi?

3-3. Generator rejimidagi kritik momentning dvigatel rejimidagi kritik momentdan oshib ketishi qanday tushuntiriladi?

3-4. Tarmoq kuchlanishi va chastotasining o’zgarishi asinhran dvigatelning yurgazish (ishga tushurish) va eng katta (maksimal) momentlariga qanday ta’sir qiladi?

3-5. Nima uchun rotor zanjirining qarshiligining kattalashishi maksimal momentning kamayishiga olib keladi?

3-6. Nima uchun rotori qo’zg’almas bo’lganda dvigatelning toki uning nominal tokidan bir necha marta oshib ketadi? Ishga tushurish toki katta bo’lganda asinhron dvigatelning ishga tushurish momentining kichkina bo’lishini qanday tushuntirasis?

3-7. Dvigatelning tezligi sinhron tezlikdan har qanday katta tezlikda utarmoqqa energiya beraveradi deyish mumkinmi?

3-8. Asinhron dvigatelning aylantiruvchi momenti tarmoq kuchlanishi kvadratiga to’g’ri mutonosib deyilgan ifodani qanday tushunish kerak?

3-9. Katalogida berilganlari bo’yicha asinhron dvigatel rotorining aktiv qarshiligi qanday aniqlanadi?

3-10. Chuqur pazli va qo’sh olmahon katakli dvigatellarning mehanikaviy tavsiflarining hususiyatlari qanday?

Adabiyotlar

1. 
   V.I. Klyuchev, Elektr yuritmalari nazariyasi, -M.:Energoatomizdat, 1985y., 154-164 va 182-185 betlar.
   
2. 
   Avtomatlashtirilgan yuritmalari asoslari, M.G. Chilikin, M.M. Sokolov, V.A.Shinyanskiy, - M.: energiya, 1974y. 83-90 va 101-112 betlar.
   

8-Laboratoriya ishi

Topilmadi