Elektr energetika

16-LABORATORIYA ISHI

RELENI TOKLAR AYRIMASIGA ULASH SXEMASI

Ishdan maqsad: Tok li kesimning ulanish sxemalarini o‘rganish.

NAZARIY MA’LUMOT

Differensial himoya tez ishlaydigan va absolyut tanlashga ega bo‘lgan himoya hisoblanadi. Differensial himoyalar bo‘ylama va ko‘ndalang differensial himoyalarga bo‘linadi. Bo‘ylama differensial himoyalar, asosan, transformatorlar, quvvati katta elektrodvigatellar, generator va uzun bo‘lmagan liniyalarda qo‘llaniladi. Ko‘ndalang differensial himoyalar esa ikki yoki undan ortiq parallel liniyalarni himoya qilish uchun ishlatiladi.

Elektr uzatish liniyasining boshlanishi I_I va so‘ngidagi I_II toklarni ko‘raylik. Normal rejim va tashqi qisqa tutashuvlar vaqtida, masalan, K₁ nuqtada (1.8-rasm, a) bu toklar bir-biriga teng

I_I=I_II

Himoyalangan liniyada qisqa tutashuv (K₂ nuqtada) bo‘lganda (1.8-rasm, b) I_II=0 bo‘lib, tenglik buziladi, ya’ni

I_{I } I_II

Ikki tomondan manbaga ulangan liniyalarda (1.8-rasm, v) ham normal va tashqi qisqa tutashuvlarda toklar teng

I_I = I_IIK1

Himoyalanayotgan liniyada qisqa tutashuv bo‘lganda toklar ham qiymat ham yo‘nalishi bo‘yicha farq qiladi

I_{I } I_IIK2

Demak, toklar tengligining buzilishi liniyada qisqa tutashuv bo‘lganligini bildiradi. Bu belgidan bo‘ylama differensial himoyani bajarish uchun foydalaniladi.

Bo‘ylama differensial himoyani bajarish uchun liniyaning boshlanish va so‘nggiga bir xil transformasiya koeffisiyentiga ega bo‘lgan tok transformatorlari o‘rnatiladi . Ularning ikkilamchi cho‘lg‘amlaridan o‘tadigan toklar normal rejim va tashqi qisqa tutashuvlar vaqtida KA tok relesi (differensial rele) cho‘lg‘amidan qarama-qarshi yo‘nalishda o‘tadigan qilib ulanadi.

Natijada reledan o‘tadigan tok nolga teng bo‘ladi. Lekin amalda bu tok nolga teng bo‘lmaydi. Nobalans toklari hosil bo‘ladi. Buning sabablari qo‘ydagilar: tok transformatorlarining magnitlash xarakteristikalari ideal bir xil bo‘lmaydi; qisqa tutashuv tokida davriy bo‘lmagan (aperiodik) toklarning mavjudligi: yuklamasiz kuch transformatori manbaga ulanayotgan vaqtda hosil bo‘ladigan magnitlash tokining sakrashi va boshqalar .

Bo‘ylama differensial himoyaning noto‘g‘ri ishlashini oldini olish uchun nobalans toklari (I_nb) hisobga olinishi kerak.

Differensial relening ishga tushish toki

I_ri=K_zI_{nb his max/}K_{I (1.14)}

bu yerda K_z=1,3-zahira koeffisiyenti;

K_I- tok transformatorlarining transformasiya koeffisiyenti;

I_{nb his. max} - hisobiy maksimal nobalans toki

I_{nb his. max}= _iK_apK_b I_q.max, (1.15)

bu yerda _i=0,1- tok transformatorining xatoligini hisobga oluvchi koeffisiyent; K_ap- qisqa tutashuv tokining davriy bo‘lmagan tashqil etuvchisini hisobga oluvchi koeffisiyent, RT- 40 turdagi rele qo‘llanilgan bo‘lsa 2 ga yoki RNT turdagi rele ishlatilsa 1,3 ga teng; K_b-tok transformatorlarining bir xilligini hisobga oluvchi koeffisiyent, agar ular bir xil bo‘lsa K_b=0,5 va har xil bo‘lsa K_b=1; I_q.max- himoyalanayotgan obyektning manba tomondan hisoblanganda so‘nggidagi maksimal qisqa tutashuv toki.

2–jadval

Tajriba natijalari

Ir.ind,A

Ir.el,A

p

t,sek

kI

I.i,A

5). Tajriba natijalari asosida xulosalar.

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Differensial himoyalari qanday vazifalarni bajaradi?
   
2. 
   Nima uchun qisqa tutashuvdan himoya dvigatelini darhol uzishga ishlashi kerak?
   
3. 
   Induksion tok relesi RT–80ning induksion va elektromagnit elementlarining vazifalari.
   
4. 
   O’ta yuklanishdan himoyaning ishga tushish toki va xayallash vaqti qanday aniqlanadi?