Экспериментал психология ва практикум

2-машғулот
Идрок кўламини ўлчаш
Кириш қайдлари. Идрокнинг кўлами- бир вақтда ёки қисқа вақт ичида намоён бўлган объектларнинг идрок этилганлик миқдори. Идрок кўламини экспериментал ўрганишда нуқта, рақам, ҳарф, сўз ва бошқалардан стимул объект сифатида фойдаланилади.
Текширилувчига қисқа вақт оралиғида ҳар хил стимул объектлар кўрсатилади. Экспозицяларни кўрсатиш вақти тест объектининг бир хил вақтда идрок этишини таъминлаш учун 200 мс ошиб кетмаслиги керак.
Идрок кўламини ўлчашда бир қатор омилларнинг ўзаро муносабатларига эътибор қаратилади: стимулнинг жадаллиги, экспозицияларнинг давомийлиги, объектларнинг типлари, текширилувчининг ёши, унинг машқ қилганлик даражаси.
Мумтоз тадқиқотларнинг кўрсатишича, инсон идрокининг бирлиги сифатида 4-6 бирлик чегара сифатида қайд этилган. Бир хил типдаги объектлар, масалан, нуқталар учун идрок кўлами чегараси 8-9 бирликдан иборат.
Ҳарфли объекталрни идрок этишдаги кўламнинг чегараси 6-7 бирликни ташкил этади. Психолог Дж. Сперлингнинг изланишларида бу кўрсаткич 4-5 ҳарфдан иборат бўлган.
1-тажриба.
Экспериментнинг мақсади-кўриш идрокининг кўламини тақдим этилаётган материалнинг маъно касб этишига кўра аниқлаш.
Методика. Тажрибада тўлиқ қайта ишлаш методидан фойдаланилади. Объект сифатида ҳарфларнинг маъносиз уйғунлашганлик тўплами (тўпламда 8 тадан ҳарф бўлади) ва маъноли жумлалар (ҳар бир жумлада учтадан сўз бўлади) хизмат қилади. Тажрибада ҳар икала типдан 20 тадан, жами 40 та объектдан фойдаланилади. Дастлаб ҳарфлар, кейин эса жумлалар кўрсатилади. Текширилувчиларнинг вазифалари ҳаммасини ёзма ифодалаб беришдан иборат.
Тажрибанинг амалга ошириш тартиби. Дисплеи экранига текширилувчи учун «Диққат қилинг» деган сигнал кўрсатилади ва 2 секундан кейин 200 мс вақт муддатида тест-объект экспозицияси намоён қилинади. Текширилувчининг жавоблари протоколда қайд этилади (2-шакл).
2-шакл
Машғулот протоколи