Ekologiyaning qisqacha rivojlanish tarixi

Pastaklik.
Agar o‘simliklar shamolning doimiy ta’siri ostida 
rivojlansa, suv tanqisligi tufayli suv bilan normal ravishda 
ta’minlanmaydi, bu esa turgor holatini pasaytiradi. Buning oqibatida 
hujayralar normal darajada yiriklashmaydi, natijada barcha organlari 
maydalashadi, o‘simliklar past bo‘yli bo‘lib qoladi. O‘simliklar 
hujayralarining o‘sishi va rivojlanishi davrida shamolning bunday 
ta’siri ayniqsa kuchayadi. Arktika va alp past bo‘yli o‘simliklari 
ko‘pincha yer bag‘irlab yoki shamoldan himoyalanishi uchun biror 
narsaga tayanib o‘sadi. Xaqiqatdan ham, bunda tuproq temperaturasi 
katta rol o‘ynaydi, u havoning yuqori qatlamlaridagiga qaraganda 
ancha yuqori bo‘ladi. Bunday sharoitda garchi yoshi juda katta 
bo‘lsa ham daraxtlar butadek kattalikda o‘sadi. 

---

Shamolda o‘simliklar tanasi va shoxlarining silkinishi ham 
ta’sir ko‘rsatadi. JI.I.Ivanov tajribalaridan ma’lum bo‘lishicha, yosh 
daraxtlarning shamolda silkinishi o‘sishga, ayniqsa, uchki qismi va 
yon novdalarining o‘sishiga to‘sqinlik qiladi. Bu xildagi daraxtlarda 
tanasining diametri kichrayadi. Bu holda chamasi, shamolda egilgan 
poya va shoxlarning po‘stlog‘i orqali plastik moddalar kelib 
turishiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. 
Daraxtlar tanasining va shox-shabbasining deformatsiyasi.
Agar daraxtlarning rivojlanayotgan novdasiga bir tomonga esayotgan 
shamol kuchli ta’sir etsa, shoxlarining shakli va holati keskin 
o‘zgaradi. Bunda shaklning o‘zgarishi bilan albatta past bo‘yli bo‘lib 
qolmasligi mumkin, chunki havo nam bo‘lgan sharoitda ham shamol 
shunday holatga sabab bo‘lishi mumkin. Bunday hodisa ayniqsa tog‘ 
cho‘qqilaridagi qiyaliklarda, dengiz sohillarida shamol bir xil 
yo‘nalishda esadigan joylarda tez-tez kuzatiladi. Buning natijasida 
ba’zi daraxtlar shamol yo‘nalishiga nisbatan cho‘zilgan yassi shaklga 
kirsa, boshqalari bayroqsimon shaklga kiradi. Shamol esadigan 
tomondagi kurtaklar ko‘rib qolib nobud bo‘lishi natijasida daraxtlar 
ana shunday shaklga kiradi, shuning uchun ana shu tomondan novda 
o‘sib chiqmaydi. Ba’zan shu bilan bir vaqtda daraxt tanasining 
tuzilishi 
ham 
o‘zgaradi, ko‘ndalang kesilganda yog‘ochligi 
assimetrik tuzilganligi ko‘rinadi. O‘t o‘simliklarda shamol esadigan 
tomonda ko‘plab ksilema hosil bo‘lishi kuzatiladi.