Ehtimol va uni hisoblash usullari



Download 385,07 Kb.
bet1/21
Sana22.01.2022
Hajmi385,07 Kb.
#401231
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   21
Bog'liq
amaliy matematika mustaqil 2 Ehtimol va uni hisoblash usullari...


Ehtimol va uni hisoblash usullari

Reja:


Kirish

1. Ehtimolning klassik, statistik ta’riflari

2. Ehtimolning geometrik ta’rifi

3. Bemulli, Puasson formulalari



K I R I Sh

Kundalik hayotda turli hodisalarga duch kelamiz. Ularga masalan, quyoshning chiqish va botish hodisasi, havo o`zgarib, yomg`ir yoki qor yog`ish hodisasi misol bo`ladi.

Albatta, hodisalar mu`lum shart-sharaitlar (shartlar majmui), bajarilish yoki biror tajriba (sinash) o`tkazish natijasida ro`y beradi. Masalan, bir dona to`liq mag`izli chigitni etarli haroratga, namlikka ega bo`lgan tuproqqa etarli chuqurlikka (shartlar majmuasi) ekkanda unib chiqish yoki chiqmaslik hodisalaridan biri ro`y berishi mumkin.

Tajriba natijasida biror shartlar majmui bajarilganda albatta ro`y beradigan hodisa

muqarrar hodisa deyiladi.

Tajriba natijasida shartlar majmui bajarilganda mutlaqo ro`y bermaydigan hodisa mumkin bo`lmagan (muqarrar bo`lmagan) hodisa deyiladi. Ammo amaliyotda natijasini to`la ishonch bilan bashorat qilish mumkin bo`lmagan tajribalar (sinovlar) bilan ish ko`rishga to`g`ri keladi. Masalan, tangani tashlashdan iborat tajribada u yoki bu tomonini tushishini to`la ishonch bilan oldindan aytish mumkin emas yoki ekilgan chigit urug`ini unib chiqish yoki chiqmasliginn aytish qiyindir. Bunga o`xshash barcha hollarda tajribaning natijasini tasodifga bog`liq deb hisoblaymiz va uni tasodifiy hodisa sifatida qaraymiz.

Shunday qilib tasodifiy hodisaga, quyidagicha ta`rif berish mumkin.

Tajriba natijasida (biror shartlar majmui bajarilganda) ro`y berishi ham, ro`y bermasligi ham mumkin bo`lgan hodisa tasodifiy hodisa deb ataladi. Masalan, tanga tashlash tajribasida yo gerbli tomon tushishi, yoki raqamli tomon tushishi hodisasi tasodifiy hodisa bo`ladi. Tasodifiy hodisalar latin alfavitiniig bosh harflarn A, V, S, D . . . bilan belgilanadi.

Muqarrar hodisani U harfi bilan, mumkin bo`lmagan hodisani esa V harfi bilan belgilaymiz. Biror tajriba o`tkazilayotgan bo`lsin. Bu tajribaning har bir natijasini ifodalovchi hodisa elementar hodisa deb ataladi va (omega) bilan belgilanadi. Elementar hodisalar to`plami  bilan belgilanadi, ya`ni  = { }. Elementar hodisalarga ajratish mumkin bo`lgan hodisa murakkab hodisa deb ataladi.

Ko`pincha amaliyotda bir xil shartlar majmui bajarilganda ko`p marta kuzatilishi mumkin bo`lgan hodisalar, ya`ni ommaviy bir jinsli hodisalar bilan ish ko`rishga to`g`ri keladi. Ehtimollar nazariyasi etarlicha, ko`p sondagi bir jinsli tasodifiy hodisalar bo`ysunadigan qonuniyatlarni aniqlash bilan shug`ullanadi.

Demak, ehtimollar nazariyasi predmeti ommaviy bir jinsli tasodifiy hodisalarning ehtimoliy konuniyatlarini o`rganuvchi fandir.



Misollar. 1. Tangani bir marta tashlashdan iborat tajribani qaraylik. Bu tajriba natijasi ikkita elementar hodisadan: 1 —tanganing gerbli tomoni tushishi hodisasi (G) va 2

- tanganing raqamli tomoni tushishi hodisasidan (R) iborat bo`ladi. Demak, bu holda elementar hodisalar to`plami  = { 12 }={G, R}

bo`ladi.


2. Tangani ikki marta tashlashdan iborat tajribani qaraylik. Bu tajriba natijalari quyidagicha bo`ladi:

GG — ikki marta ham tanganing gerbli tomoni tushishi hodisasi;

GR — birinchi marta gerbli, ikkinchi marta raqamli tomoni tushish hodisasi; RG — birinchi marta raqamli, ikkinchi marta esa gerbli tomoni tushishi hodisasi; RR ikki marta ham tanganing raqamli tomoni tushishi hodisasi.

Bu holda elementar hodisalar GG, GR, RG, RR bo`lib, ularning to`plami



={ GG, GR, RG, RR} bo`ladi.

Download 385,07 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   21




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish