Э. ҚОсимов, М. Aкбaров пaрдозбоп қурилиш aшёлaри

Ёғочнинг жинсига кўра статик эгилишга мустаҳкамлиги

Ёғочнинг энг муҳим техник хоссаларидан бири мих, бурама мих ва шунга ўхшашларни ўзида маҳкам ушлай олишидир. Ёғочларнинг бу хоссаси мукаммал текширилган. Ёғочга мих қоқилганда у пона сингари толаларни ўзаро ажратади, айрим ҳолларда толаларни кесади. Толалар пишиқ ва эластик бўлганлиги учун қоқилган михни маҳкам ушлаб туради. Aйрим жинсларда (эман, тилоғоч, қора қайин) мих қоқиш пайтида дарзлар ҳосил бўлади. Қарағай, арча ва зирк каби дарахтлар ёғочларига мих осонгина қоқилиши мумкин. Эман мих ёки бурама михни игнабаргли жинсларга нисбатан 1,5-2 марта маҳкам ушлайди. Ёғочларнинг михни ушлаш қобилияти 2.4-жадвалда келтирилган. Таққослаш учун энг мустаҳкам граб жинсининг михни ушлаш қобилияти 100 деб олинган.

2.4-жадвал


Ёғочларнинг михни ушлаш қобилияти


Ёғочдаги нуқсонлар ва касалликлар. Aгар дарахт ёмон шароитда ўсиб механик куч таъсирида шикастланса, уларда ҳар хил нуқсонлар ва касалликлар пайдо бўлади. Булар ёғочнинг қурилиш учун талаб қилинадиган техник сифатини пасайтиради.
Ёғочдаги нуқсонлар қурилиш конструкциялари ва буюмларини тайёрлашда, улардан фойдаланишда жуда катта таъсир кўрсатади. Ёғочдан кўпгина нуқсонлар, аввало дарахтнинг ўсиш жара­ёнида пайдо бўлади. Лекин ўсиб турган дарахтдаги нуқсонлар миқдорини уни кесишдан олдин билиш қийин. Ёғочдаги айрим нуқсонлар уни тайёрлаш, ташиш ва сақлаш жараёнида пайдо бўлади. Қуйида кўп учраб турадиган нуқсонлар тўғрисида қисқа маълумот келтирилган.
Бурама ёғоч толаларининг дарахт танаси бўйлаб ўзаги атрофида спирал шаклда ўралиб жойлашиши ёғочнинг бурама нуқсони деб аталади.
Чирмоқ деб тўғри йўналишдаги толаларнинг кўз (бутоқ асоси) атрофида эгриланиб жойланишига айтилади. Чирмоқ дарахт танасидаги «кўз» ва шохлар бор жойда ҳосил бўлади.
Ёғоч толалари тўлқинсимон ёки тартибсиз йўналишда жой­лашганлиги, дарахтнинг бир меъёрда ўсмаганлигидан дарак беради. Бунга унинг чигаллиги деб аталади. Чигаллик дарахт танасида айрим жойларда бўлиши мумкин. Кўпинча чигаллик тананинг ердан чиққан қисмида учрайди.