Э. ҚОсимов, М. Aкбaров пaрдозбоп қурилиш aшёлaри

Полимеризацияланадиган чизиқли


полимерлар


Полихлорвинил (ПХВ) — ялтироқ, ранги сариқ-кулрангдан жигар-ранггача бўлади. У қуйидаги усулда олинади. Метандан иборат табиий газ 1500—1600°C да қиздирилиб, ацетилен гази олинади. Aцетилен билан хлорид кислота ўзаро бирикиб, винилхлорид суюқлиги ва унинг полимеризацияланиши натижасида оқ ва унга ўхшаш енгил модда ҳосил бўлади. Бу винилхлориддир. У кўплиги, арзонлиги ва ҳар томонлама ишлатилиши билан бошқа полимерлардан фарқ қилади. ПХВ кислота, ишқор, спирт ва мойлар таъсирига чидамли. Улар иссиқ ҳолатда чўзилувчан бўлганлиги учун юпқа пардалар ишлаб чиқаришга имкон беради. ПВХ смолалари эгилувчан, сувга чидамли. Жумладан, юпқа ўрама пардалар, шунингдек, иссиқликни муҳофазаловчи кўп ковакли пардозбоп ашёлар — плинтус, тарнов, қўл ушлагичлар ва шунга ўхшашларни олишда ишлатилади.
Поливинилацетат (ПВA) смолалари рангсиз, эластик ва моддалар билан жуда яхши ёпишади. Улар эмулсияли бўёқлар, ҳар хил елимлар, ёпиштирувчи мастикалар, цементбетон қоришмалар учун қўшилма сифатида ишлатилади.
Полиетилен смолалар — этилен газини ҳар хил босимда ва ҳароратда катализаторлар воситасида полимерлаш усули билан олинади. У сувга ва зарарли муҳитга чидамли, эластик ҳусусиятларга эга. Улардан сувга чидамли пардалар, сантехник буюмлар ишлаб чиқаришда кўп фойдаланилади.
Полистирол смолалар — бензинга ўхшаш тез буғланувчи стирол мономерини герметик қозонларда полимерлаш усули билан тайёрланади. Улар тоза ҳолида рангсиз, аммо бўёқлар қўшиб ҳар хил рангдагисини олса бўлади, осон қолипланади. Полистирол смолалар қоплама плиткалар ва кўп ковакли иссиқлик ўтказмайдиган ашёлар олишда ишлатилади.
Кумарон смолалар — бензол ва тошкўмир смоласининг фенол фракциясида полимерлаш усули билан олинган маҳсулот. Кумарон смолалар асосан бир-бирига яқин бўлган иккита моддадан —кумарон ва индендан иборат. Кумарон ўзига хос ҳидли, рангсиз, мойсимон суюқлик бўлиб, 172°C да қайнайди. Кумарон смолалар пардозбоп плиткалар тайёрлашда ва лак-бўёқ саноатида ишлатилади.