Э. ҚОсимов, М. Aкбaров пaрдозбоп қурилиш aшёлaри

Иссиқ-совуқни кам ўтказувчан анорганик ашёлар. Минерал пахта тоғ жинслари базалт (мергел, оҳак-гил сланеслари, доломит, оҳактош) ёки темир рудасини эритганда ажралиб чиқадиган тошқолларни юқори ҳароратда суюқ ҳолатга айлантириб олинади. Диаметри 0,75—1,5 м бўлган шахта ўчоқларда эриган тоғ жинси босим остида унинг остки қисмидаги 20—30 мм ли тешикдан буғ ҳолида пуркалиб чиқади. Бунда ингичка ип сингари сочилиб чиққан суюқ эритма тезда қотиб, узунлиги 5—60 мм ва диа-метри кўпи билан 12 микрон (1 микрон 1/1000мм) келадиган толаларга айланади. Толалар совигандан кейин тўрсимон транс­портёрга ўтади, бунда чигалланган ип сингари тартибсиз жой­лашган толалардан пахта қатлами ҳосил бўлади.
Ғовак шиша олиш учун эриган шишага бўр, туйилган қум, кул ва ҳоказолар қўшиб кўпиртирилади ва ичи ғовак до­наларга бўлинади. «Шишабисёр» деб аталувчи шиша доналари боғловчилар воситасида қолипларга қуйилади. Шиша донали қо­ришма қуйқа ҳолатда, плита ёки бўтқа сифатида чиқарилади.
Кўпиртирилган шиша эритмаси ёки кўпик полимер смоласи билан шиша доналарини қориштириб олинган енгил пардозбоп қоплама ашёнинг иссиқлик ўтказувчанлик коеффициенти кичик ва етарли даражада мустаҳкам бўлади.
Совелит — плита, силиндр, ярим силиндр ёки бошқа шаклдаги буюм бўлиб, асосан саноат ўчоқлари, қувурлари ва шунга ўхшашларни муҳофаза қилишда пардозбоп ашё сифатида ҳам ишлатилади. У асбест билан магний ва калсий тузлари, ҳамда доломит тоғ жинсидан олинади. Бунинг учун куйдирилган доломит қайноқ сувда сўндирилади, ҳосил бўлган доломит сутини карбонат кислотаси билан тўйинтириб, қоришма асбест билан аралаштирилади. Ранг бериш керак бўлса пигмент қўшилади. Ҳосил бўлган бўтқа муҳофаза қилинадиган сиртларга суртилади ёки буюмлар қолипланади. Қолипдан олинган совелит буюмлар 500—600°C да қиздирилади. Ҳажмий оғирлиги 350—400 кг/м³, иссиқлик ўтказувчанлик коеффициенти 0,065—0,074 Вт/(м °C). Сиқилишдаги мустаҳкамлик чегараси 0,15—0,2 МПа. Совелитдан томонлари 5001703050 мм га тенг бўлган пардозбоп плиталар тайёрланади.
Вулканит — тоғ жинсларидан трепел, диотомит ёки вулқон кули (50—60 қисм оғирлигида), оҳак кукуни (18—20 қисм оғирлигида) ва асбест (20—25 қисм оғирлигида) қоришмасидан ишланган плитани автоклавда қотириб олинган иссиқ-совуқни ўтказмайдиган ашёдир.
Ясси вулканит плиталарининг узунлиги 500 мм, эни 1700 мм, қалинлиги 20—50 мм, қуруқ ҳолдаги ҳажмий оғирлиги кўпи билан 450 кг/м³, иссиқлик ўтказувчанлик коеффициенти 0,065—0,778 Вт/(м °C), эгилишдаги мустаҳкамлик чегараси, 0,3—0,5 МПа га тенг.
Вулканит асбестли буюмлар ичида қурилишда энг кўп ишла­тиладиганидир. У 600°C дан юқори ҳароратда ишлатилмайди.