Дядя Горгудун мязар йери щаггында

1. 2. Müqəddimənin II hissəsi
Bundan sonra müqəddimədə Dədə Qorqudun dilindən nəsihətamiz fikirlər verilir:
“ Allah-Allah diməyincə işlər onmaz.
Qadir Tanrı verməyincə ər bayımaz.
Əzəldən yazılmasa, qul başına qəza gəlməz.
Əcəl vədə irməyincə kimsə ölməz.
Ölən adam dirilməz.
Çıxan can gerü gəlməz...” (8)
Əxlaq normaları, etiket qaydaları, tərbiyəvi əhəmiyyətə malik bu atalar sözlərini, nəsihətamiz məzmunlu bu deyimlərin verildiyi müqəddiməni T. Hacıyev “ustadnamə” adlandırır və dastanın bu hissəsini Dədə Qorqud başlığını doğruldan ən güclü əsaslardan biri hesab edir.
Tədqiqatçıların fikrincə, islam motivləri dastana sonradan əlavə olunub. “Müqəddimə”nin də dastan yazıya alınarkən katib tərəfindən yazıya əlavə olunmasını nəzərdə tuturlar. Çünki burada islam dini motivləri, yüzdən çox ərəb və fars sözləri və xüsusi adlar işlənir. M.H.Təhmasib “Müqəddimə”də verilən hikmətamiz aforizmləri ustadnamə adlandırır və ozanların bunları dastan başlamazdan əvvəl ifa etdiklərini söyləyir. Alimin fikrincə, katib öz işini asanlaşdırmaq üçün onların hamısını bir-birinin arxasınca düzərək kitabın əvvəlində yerləşdirmişdir. Kamal Abdulla isə ustadnaməni şifahi sözlə kitab təfəkkürü arasında keçid, mifə aparan yol kimi dəyərləndirir (7). Müqəddimənin nəsihətamiz nü­mu­nələr verilən hissəsi kosmik informasiyanı oxucuya ötürür. Bu kosmik informasiya ölüm, əcəl, ölüm­dən sonra dirilmə kimi esxatoloji anlayışları açıqlayır:
“Əcəl vədə yetməyincə kimsə ölməz.
“Ölən adam dirilməz.
“Çıxan can gerü gəlməz” (8, 19).
Daha sonra isə cəmiyyət normaları, davranış qaydaları-bir sözlə, yaşam kodeksi verilir:
“Təkəbbürlük eyləyəni tanrı sevməz.
Könlün yuca tutan ərdə dövlət olmaz.
Yad oğulı saqlamaqla oğul olmaz” (8, 19).
Mətnin başlanğıcında dünyanın yaranması haqqında “Oğuz” kosmoqonik mifinin verilməsi, ardınca isə yaranmış cəmiyyətin əxlaq kodeksi, davranış normalarının verilməsində məntiqi ardıcıllıq izlənilir.

1.