Dunyo siyosiy xaritasining shakllanishining asosiy bosqishlari

O`tkinchi iqtisodiyotli davlatlar (Sharqiy evropa mamlakatlari va MDX)

Ulardan tashqari norasmiy ravishda markazlashgan rejali iqtisodiyotli davlatlarni ham ko`rsatish mumkin. Bularga Vetnam, KXDR, Kuba misol bo`ladi.

Shuni ta`kidlash kerakki, keltirilgan jahon mamlakatlarining tepologiyasi shartli bo`lsada, ular insoniyat tsevilizatsiyasi taraqqiyoti istiqbollarini belgilashda juda zarurdir.

4. Xalqaro munosabatlarning dunyo siyosiy kartasiga ta`siri

Dunyoning hozirgi siyosiy kartasida 230 ga yaqin mamlakat va hududlar bor. Ularning 190 tasi BMT ga a`zo va suveren davlatlardir, qolganlari asosan o`zini-o`zi boshqarmaydigan hududlar hisoblanadi.

Dunyoning har bir mamlakati o`ziga xos takrorlanmas xususiyatga ega, lekin ularning o`xshashlik hamda farqlarini aniqlab, mamlakatlarni turli tiplarga ajratish mumkin.

Xududining kattaligi bo`yicha dunyoda maydoni 3 mln km<sup>2</sup> dan ortiq bo`lgan 7 davlat bo`lib, ular hissasiga er yuzi quruqligining 1|2 qismi to`g`ri keladi.

Ular quyidagilar (mln. km²):

1. 
   Rossiya Federatsiyasi-17,1;
   
2. 
   Kanada-10;
   
3. 
   Xitoy-9,6;
   

4 AQSh -9,4;

5 Braziliya-8,6;

6 Avstraliya-7,7;

7 Hindiston-3,3;

Bulardan tashqari birinchi o`nlikka Argentina (2,8 mln km<sup>2</sup>), Qozog`iston (2,7 mln km²), Sudan (2,5 mln km²) kabi davlatlar ham kiradi.

Dunyoda maydoni eng kichik mamlakatlar quyidagilar:

1. 
   Vatikan- 0,0004 ming km² (44 ga).
   
2. 
   Andorra-0,5 ming km² .
   
3. 
   Lixtenshteyn-0,2 ming km².
   
4. 
   Monako-0,001 ming km².
   
5. 
   San-Marino-0,06 ming km².
   
6. 
   Lyuksemburg- 2,6 ming km².
   

Aholisining soni 100 mln dan ko`p bo`lgan 11 ta mamlakat bo`lib, ularda Dunyoning aholisi yashaydi.

Aholisi bo`yicha eng katta mamlakatlar. (2013 y).

T|r