Dunyo siyosiy xaritasining shakllanishining asosiy bosqishlari

DUNYO SIYOSIY XARITASINING SHAKLLANISHINING ASOSIY BOSQISHLARI

REJASI:

1. DUNYO SIYOSIY KARTASI SHAKLLANISH XUSUSIYATLARI VA ASOSIY BOSQICHLARI;

2. JAHON MAMLAKATLARINING DAVLAT TUZIMI VA DAVLAT TUZILISHI;

3. JAHON MAMLAKATLARINING IQTISODIY RIVOJLANISHIGA KO`RA GURUHLARGA BO`LINISHI;

4. XALQARO MUNOSABATLAR VA DUNYO SIYOSIY KARTASI.

KIRISH.

Siyosiy kartasining ahamiyati g`oyat katta bo`lib, u mamlakatlarning xalqaro o`rnini, dunyoda egallagan mavqeini, ichki siyosiy-ma`muriy strukturasi xususiyatlarini o`zida yaqqol aks ettiradi.

Mamlakatlar va halqlarning butun xayoti ularning davlat (siyosiy) chegaralari belgilangan o`z xududlarida o`tadi. Ularning aynan shu yo`nalishda o`rganish iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy geografiyaning asosiy vazifasi hisoblanadi. Bir tomondan, dunyo va regional muammolar ayrim mamlakatlarning muammolaridan o`sib chiqadi va shakllanadi, boshqa tomondan esa, ularning rivojlanishi boshqa ko`plab mamlakatlarga bevosita katta ta`sir ko`rsatadi.

Shu bilan bir qatorda halqaro hayotda siyosiy, iqtisodiy (shu jumladan, sanoat, transport va boshqa sohalardagi xo`jalik qurilishlari), ekologik muammolarini bir nechta davlatlarning birgalikdagi sa`y- harakatlari, umumiy mablag`lar hisobiga hal etish yo`llari tobora ko`payib bormoqda. Bunday muammolar echimi davlat xududlari suverenitetining tugaganligini aslo ko`rsatmaydi. Mustaqil davlatlarning tashkil topishi shakllanishi, rivojlanishi shuningdek, ularning barbod bo`lishi yoki suverenitetining tugatilishi o`zgarishi yoki tubdan o`zgarilishi va boshqalari g`oyat murakkab tarixiy jarayonlar bo`lib, ko`plab ichki va tashqi amallar-siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy, etnik, diniy va boshqalar bilan belgilanadi. Bunda ko`pincha mamlakatlar va halqlar hayotining murakkab muammolari ko`p yillar, ba`zan asrlar davomida echilmay qoladi.

Dunyo siyosiy kartasi g`oyat o`zgaruvchan xususiyatga ega. U quyidagi asosiy siyosiy-geografik o`zgarishlarni aks ettiradi: muayyan davlatning boshqa davlat bilan qo`shilishi (birlashishi, bir davlatning boshqa davlat tarkibiga kirishi va .b); davlatchilikning (siyosiy suverenitetining) yo`qotilishi, davlatlar (mamlakatlar) maydonining hududlar va akvatoriyalar, ular chegaralarining o`zgarishi; poytaxtning almashishi (o`zgarishi); davlat, mamlakat va poytaxt nomlarining o`zgarishi; davlat boshqaruvi shaklining o`zgarishi, boshqalar bu elementlarning barchasi siyosiy-geografik kartaning asosiy mazmunini belgilab beradi.