|
Tanqidiy boshqaruv nazariyalarining tirilishi
Tashkilot va boshqaruv nazariyasida nutqni tahlil qilishga bo'lgan talabning oshishining yana bir muhim sababi tanqidiy boshqaruv nazariyalariga bo'lgan qiziqishning yangilanishi bilan bog'liq. Menejmentizmni tanqid qiluvchilar tashkilotchilik va boshqaruv nazariyasida azaliy an'analarga ega bo'lib, marksizmda erta ishlash va Weberning eng radikal o'qishlari (Hardy & Clegg, 1996). Bu ish nazariyasi (paverman, 1974; Burawoy, 1979; Edvards, 1979), hokimiyat muammosi (Clegg, 1975; Hardy, 1985; Lukes, 1974), madaniyatshunoslik va mafkura (Smircich, 1983; Willmott, 1993) va boshqalar. Postmodernizmning tashkil etish va boshqarish nazariyalarida tarqalishi tabiiy ravishda ushbu nazariy yo'nalishni kuchaytirdi (Burrell, 1988; Cooper & Burrell, 1988). Keyinchalik, postmodern va post-strukturalistik qarashlarning birlashishi tanqidiy boshqaruv nazariyalarini hayotga qaytardi va tadqiqotlarning e'tiborini ushbu nazariyalarning tirilgan kun tartibiga qaratdi (Alvesson & Deetz, 2000; Alvesson & Willmott, 1992a, 1992b; Fournier & Grey, 2000).
Yangilangan tadqiqot tendentsiyalarining aksariyati tanqidiy va postmodernistik nazariyalarning o'zaro ta'siriga (Alvesson & Deetz, 1996; Mumby, 1992) va ayniqsa kuch va ma'no o'rtasidagi munosabatlarga - bilimlarni kuch dinamikasiga qo'shish yo'llariga qaratilgan. Birinchi navbatda Fuko asari asosida tadqiqotchilar ijtimoiy qurilish jarayonlari qanday qabul qilingan va ba'zi bir shaxslarning boshqalar ustidan hukmronligiga olib keladigan ijtimoiy haqiqatni yaratishga olib borishiga e'tibor berishadi (masalan, Klegg, 1989). Shu bilan birga, tadqiqotchilar ushbu siyosiy jarayonlarni o'rganishga intilishadi, ular o'rganayotgan kuch munosabatlaridagi "tashqi pozitsiyalar" ning tanqidiy tuzog'iga tushmaslikka harakat qilishadi (Hardy & Clegg, 1996). Tanqidiy boshqaruv nazariyalaridagi ushbu yangi muammolar tashkilotlarda va tadqiqotlarda hokimiyat taqsimoti bog'liq bo'lgan jarayonlarni ochib beradigan yangi usullarga ehtiyoj tug'dirdi.
Hokimiyat muammosiga bo'lgan yangi va yangilangan qiziqish nafaqat tashkilot va boshqarish nazariyasi bilan bog'liq. Ijtimoiy harakatlar nazariyasi, aloqa nazariyasi, psixologiya, gender tadqiqotlari kabi sohalardagi tadqiqotchilar ham kuch jarayonlariga e'tibor berishadi. Natijada tanqidiy nutqni tahlil qilish va tanqidiy lingvistik tahlil (Fairclough, 1992, 1995; Mumby & Stohl, 1991; Parker, 1992) kabi metodlarni nafaqat tashkilotlarda, balki turli xil tadqiqot mavzularida qo'llash imkoniyatlari mavjud.
Post-byurokratik tashkiliy shakllarni ishlab chiqish
Tashkilotlar va menejment nazariyasida nutqni tahlil qilishga bo'lgan qiziqishning ortishining yana bir sababi bu so'nggi bir necha o'n yilliklar ichida tashkiliy va boshqaruv amaliyotining o'zgarishi. So'nggi 30 yil ichida tashkil etish va boshqarish nazariyasining holatini muhokama qilishda Klegg va Xardi (1996b, s.2) 1960 yillarda "ierarxiya odatiy hol edi, shaxsiy kompyuterlar hali ixtiro qilinmagan edi va telefon tezkor aloqa qilishning yagona usuli edi. Keyinchalik tashkilotlarning qiyofasini o'zgartiradigan yangi texnologiyalarni tasavvur qilishning iloji yo'q edi ». Bugun biz ko'plab yangi tashkiliy shakllarning guvohi bo'lmoqdamiz; yangi axborot texnologiyalarini keng tarqatish; biznes, mehnat va madaniyatning tobora kengayib borayotgan globallashuvi hamda ularga qarshilik ko'rsatish; bilim va ramzlarga asoslangan kompaniyalarning o'sib borayotgan roli.
Amaliyotdagi ushbu o'zgarishlar tashkilotning ko'proq vaqtinchalik jihatlarini o'rganishga bo'lgan ehtiyojning ortishiga olib keldi. Agar ularning o'zgaruvchanligi va nomuvofiqligi to'g'risida bilsak, tashkilotlarni xuddi qattiq va qattiq moddiy ob'ektlar kabi o'rganish tobora qiyinlashmoqda. Natijada, biz hikoyalar, rivoyatlar va ramzlarni aniqlashga majbur bo'lamiz - ya'ni. bir-birini istisno qiladigan jarayonlarni birlashtiradigan va ularni biz uchun "haqiqiy" qiladigan nutqlar (Chia, 2000). Diskurs tahlili ushbu qiyin, vaqtinchalik hodisalarni o'rganishning kuchli usulini taklif etadi va shuning uchun biz tashkiliy va boshqaruv amaliyotlari to'g'risida ma'lumot olish va gaplashishni istasak, ajralmas hisoblanadi.
An'anaviy usullar va nazariyalarning cheklanishi
Va nihoyat, biz muhim deb hisoblagan sabab ijtimoiy fanlarda plyuralizmga bo'lgan talablarning kuchayib borishi bilan bog'liq. "Bitta eng yaxshi usul" tushunchasi tobora kuchayib bormoqda va ularning o'rnini tadqiqot turli usullar va nazariyalardan foyda oladi degan fikr egallaydi (Clegg & Hardy, 1996b). Ko'pgina tadqiqotchilar an'anaviy yondashuvlarni juda cheklangan va monoton deb bilishadi. Xuddi shu hodisani intensiv ravishda o'rganish uchun bir xil usuldan foydalanishning o'rniga, boshqacha, boshqacha usuldan foydalanish samaraliroqdir (Alvesson & Deetz, 2000). An'anaviy bo'lmagan usulni qo'llash an'anaviy usullarni takroran qo'llash orqali yashiringan hodisalarni aniqlashga yordam beradi - ko'rish usullari ham ko'rmaslik usullari. Diskurs-tahliliy yondashuvdan foydalanish tadqiqotchilarga yangi g'oyalar, kontseptsiyalar va muammolarni taklif qilish orqali boshqa nazariy komplekslarni qurish va to'ldirish imkoniyatini beradi. Shuni ham ta'kidlash joizki, tashkilotlar dunyosini noan'anaviy usullar bilan o'rganish shunchaki qiziqroq. Ushbu usullar ta'rifi bo'yicha institutsional bo'lmagan bo'lib, tadqiqotchilarga izlanish va izohlashda ijodkorlik va innovatsiyalarni qo'llashga imkon beradi.
Demak, biz nutqni tahlil qilish tadqiqotlarda plyuralizm rivojlanishiga muhim hissa qo'shishini, shuningdek, lingvistik burilish ta'sirini birlashtirish, yangi hodisalar va amaliyotlarni o'rganish va tanqidiy nazariyalar kun tartibini ro'yobga chiqarish usulini anglatishini ko'ramiz. Bu yangi muammolarni keltirib chiqarishi va eski haqiqatlarga qarshi chiqishi mumkin, ammo Klegg va Xardi (1996b, s.8) ta'kidlaganidek, "biz taklif qilingan standartlarni o'qish, kelishuv va kelishuvni emas, balki turli xil yondashuvlar to'qnashuvi, ma'no xilma-xilligi va noaniqligi orqali o'rganamiz. bu so'zsiz qabul qilishni nazarda tutadi ".
Do'stlaringiz bilan baham: |
