Дин фалсафаси

Таянч сўзлар:
Айсеско (ISESCO), Деклорация, дунёвийлик, динийлик, ислом
конференцияси ташкилоти (ОИК), конфессия, намозгоҳ масканлари, хаж,
Хазрати имом (Хастимом)
Такрорлаш учун саволлар:
1. Виждон эркинлиги тушунчаси нима?
2. Виждон ва эътиқод эркинлиги Конституциянинг қайcи
моддаларида ифодаланган?
3. Диний бағрикенгликни қандай тушунасиз?
4. “Юксак маънавият-енгилмас куч” китобида ислом маънавияти
қандай изоҳланган?
5. Дин-эзгулик манбаи эканлигини изоҳланг.
6. Ўзбекистонда фуқаролик жамиятини қуришда ислом маънавияти
қандай ўринга эга?
3=мавзу. Динлар фалсафасининг асосий йўналишлари
Режа:
1. Динлар фалсафасининг шаклланиши ва ривожланиши
2. Христианлик ва диншунслик
3. Ислом ва диншунослик
4. Илоҳиёт (теология) фалсафаси
Динлар фалсафаси ўзининг ўрганиш предметига эга бўлган фан
соҳасидир. У борлиққа илоҳиетчилик методологияси тамойиллари асосида
изоҳ берувчи назариялар (концепциялар), тамойиллар ва тушунчалар
мажмуидир. Унга турли фалсафий окимларининг муайян тамойиллари
асосида ендашувлар мавжуд. Жумладан, экзистенциализм, феноменология,

---

23
герменевтика, прагматизм, позитивизм, лингвистик фалсафа ва
психоанализ ва ҳаказо.
Динлар фалсафаси индивидуал ва ижтимоий онгдаги алоҳида
дунёқараш шакли бўлиб, у яратилиши, ривожланиши, инсониятнинг
яшашидан мақсади ва келажаги ҳақидаги ғояларига фалсафий таҳлил
беради. Динлар фалсафаси бир томондан дуневий фалсафий таълимотлар
билан узвий боғлиқ бўлиш билан бирга диншунослик фани билан ҳам яқин
алоқададир. Диншуносликни эса динлар фалсафасидан ташқари:
социология, психология, феноменология, дин тарихи фанлари ривожисиз
тасаввур қилиш мумкин эмас.
Динлар фалсафасининг социология билан боғлиқлиги шундаки,
диннинг жамиятда тутган ўрни, функциялари, пайдо бўлиши ва
ривожланишининг 
ижтимоий 
қонуниятлари 
ҳамда 
тузилишини
(структурасини) дин социологияси ўрганади.
Дин феноменолияси индивиддаги тасаввурлар, ғоялар, мақсадларни
амалий ҳаётга татбиқ этилишини қиёслаб, динни классификация қилиб
беради.
Дин тарихи ўтмишда мавжуд бўлган ва ҳозиргача давом этиб
келаётган 
дунёдаги 
турли-туман 
динлар 
мавжудлиги 
ҳақида
маълумотларни тўплаб уни сақлаб бизга етказиб беради.
Шундай қилиб, динлар фалсафаси диний хусусиятларининг ички
чуқур моҳиятини очиб берса, социология, психология, феноменология, дин
тарихи уларнинг муайян конкрет шароитда тутган ўрни, даражаси, таъсири
ҳақидаги маълумотлар билан бойитади.