Dilnavoz Yusupova

(
Asqar Mahkam va Mirsodiq Is’hoqov
)
tarjima qilindi.
Hozirda «Avesto» bizning qo‗limizga ikki ko‗rinishda yetib kelgan: 
1. Gatlar
(o‗zbek adabiyotshunosligida «got»lar deb beriladi), zardushtiylikning asoschisi 
Zaratushtra tilidan aytilgan o‗ziga xos 17 qo‗shiqdan iborat. 
2. Zend. 
Bu «Avesto»ga 
bitilgan pahlaviy tilidagi sharhlardir. Uning pahlaviy tilidagi eng eski nusxasi 1288-yilga 
daxldor bo‗lib, to‗rt qismdan (
Yasna, Visparad, Videvdat, Yashta
) iborat. Gatlarning 
tarjimalarida va «Zend»dagi shaharlarda noaniqliklar, qorong‗i nuqtalar juda ko‗p. Bu 

---

150 
tabiiy. Zardushtiylik o‗ziga xos e‘tiqod edi. Mana shu sababga ko‗ra, qadim yunonlar 
(Aleksandr Makedonskiy) ham, so‗ng esa arablar ham bu dinni qabul qilmadilar. Shunga 
ko‗ra, zardushtiylik diniga mansub ajdodlarimiz e‘tiqodlari ular tomonidan ta‘qib ostiga 
olindi. Kitoblari yo‗q qilindi.
«Avesto» tili o‗lik tildir. Mutaxassislar fikricha, hatto «Avesto» yozilgan davrlarda 
ham xalq bu tilda so‗zlashmagan. U 
«
din tili
» vazifasini bajargan, xolos. Shunisi aniqki, 
kitob Xorazmda maydonga kelgan, chunki matnda 
«
Xvayrizem
»
 
(
Xorazm
)
 va 
«
Aranha
»
 
(
Amudaryo
)
hamda ushbu joylar bilan bogliq geografik atamalar tez-tez uchraydi. 
«
Xvayrizem
»
ning ma‘nosi «
quyoshli yer
» ekan.
«Avesto» markazida Zardusht turadi. Uning to‗la nomi Zaratushtradir. Zaratushtra 
«
qari tuya egasi
» degan ma‘noni berar ekan. Yunonlarda u «Zaroastr»ga o‗zgardi.