Dilnavoz Yusupova

»
aynan shunday asarlar sirasiga kiradi. U nasriy yo‗l bilan bitilgan.

MEMUAR ASAR
. 
«
Memuar
»
fransuzcha «
esdalik
» ma‘nosini anglatadi. 
Muallifning o‗zi qatnashgan yoki ko‗zi bilan ko‗rgan real voqealar haqida hikoya qilingan 

---

146 
asar memuar asar hisoblanadi. 
Oybekning 
«
Bolalik
»
, A.Qahhorning 
«
O‘tmishdan 
ertaklar
»
 asarlari 
memuar namunalaridir.
Memuar asarlar bayon qilish shakli, zamoniy izchilligi jihatidan kundaliklarga 
o‗xshab ketsa, materialning tabiati, tasvirlanayotgan voqealarning haqqoniyligi, badiiy 
to‗qimaning yo‗qligiga ko‗ra ilmiy asarlarga yaqin turadi. Dunyo adabiyoti tajribasida 
memuarlarning bir necha turi bor. O‗zbek adabiyotida esa bu xil asarlarning tarixiy 
memuarlar va badiiy memuarlar singari ikki turi ko‗proq uchraydi. Ayni vaqtda, tarixiy 
memuarlarda badiiylik, badiiy memuarlarda esa tarixiylik xususiyatlari uchraydiki, bu 
ularning saviyasini ko‗taradi.
Memuar asarlarga xos asosiy qirra shundaki, unda muallif ishtirokchi yoxud 
tonig‘ 
(
guvoh
)
sifatida tasvirlanayotgan voqealar markazida turadi. U tarixchi va adabiyotshunos 
olimdan farq qilib, real voqelikning o‗zi bevosita qatnashgan yoinki ko‗rgan qisminigina 
aks ettiradi. Bunda muallif o‗z kuzatish va dunyoqarashigagina tayanadi. Shuning uchun 
memuar asarda yo hikoyachining o‗zi yo bo‗lmasa uning nuqtayi nazari old o‗rinda 
bo‗ladi. Bu holni «Boburnoma» misolida yaqqol ko‗rish mumkin.

LIRIK QAHRAMON. 
Lirik asarda tuyg‗u va o‗ylari tasvirlangan shaxs obrazi 
lirik qahramon
dir. U ko‗pincha shoirning o‗zini anglatadi. Chunki lirik asarda ishtirok 
etadigan asosiy timsol shoirning o‗zi bo‗lib, she‘rda uning o‗ylari, sezimlari, tuyg‗ulari, 
kayfiyati namoyon bo‗ladi. Lirik asarlarda ba‘zan shoirdan boshqa qahramonlar ham 
ishtirok etadi. Jumladan, A.Oripovning «Bahor» she‘ridan olingan:
«
Ravon yo‘llar qarshingizda turibdi mushtoq
»
, –
Derdi bizga harf o‘rgatgan yosh bir muallim, –
 
misralaridagi muallim timsoli fikrimizga dalildir. Lekin lirik asarda shoirdan o‗zga 
personajlarning o‗y-xayol va kechinmalarini batafsil tasvirlash imkoni yo‗qligi uchun ham 
lirikadagi