Diktant ikki do‘st

Aqlli bola
Bir kuni kechasi ot ustida borayotgan Alisherni uyqu bosib, ko‘ziga qum tiqila boshladi. Kunduz kuni salqin bir buloq bo‘yida chodir tikib, hamma orom olgan paytda, Alisher bir- ikki bola bilan sahrodagi katta kaltakesaklarni quvib, juda charchadi. Mana endi yarim kechada uyqu bosib, boshi garang bo‘lib qoldi. Kichkina chavandozning egar ustida uxlab qolganini sezgan ot esa yurishini sekinlatib orqada qolib ketdi. Tong payti Alisherning oti nimanidir hurkib ketib, uni yiqitib yubordi. U qayerdaligini bilmay hayron bo‘lib o‘tirdi. Nihoyat, hushi o‘ziga kelgach, bepoyon cho‘lda bir o‘zi qolganini ko‘rib, juda qo‘rqdi. Alisher otasidan, Iroq viloyati kun botish tomonda, Hirot - kun chiqishda, degan gapni eshitgan edi. Aqlli bola kun yorishib kelayotgan tomonga qarab yurib ketdi
Insonning eng qudratli boyligi
Inson o‘z aql-idroki, bilimi bilan barcha qiyinchiliklarni yengib o‘tishga qodir. Bilim insonlarni barcha yomon, yaramas ishlardan tiyib turadi. Bilim egalari hamisha elda aziz bo‘lganlar va hurmat qozonganlar. Mamlakat ishiga nafi tegadigan kishilar avvalo bilimli va donishmand kishilardir. Jahonda bilimdan ulug, bilimdan aziz narsa yo‘q. Insoniyat rivojiga o‘z hissasini qo‘shadigan bilimli kishilar hozir olimlar deb ataladilar. Olimlar tabiat va jamiyat bilan bog‘liq hodisalarni o‘rganadigan, ulardan xulosa chiqaradigan va qonuniyatlarni aniqlab, o‘zidan keyingi avlodlarga yetkazadigan insonlardir. Ularning mehnati bilan bebaho fikrlar xazinasi bo‘lmish kitoblar dunyoga kelgan. Qadimgi vaqtda esa olimlar donishmandlar deb atalib, ular bir necha sohalar bilan shug‘ullanganlar. Shunday qomusiy sharq olimlaridan Abu Ali ibn Sino, Muhammad al-Xorazmiy, Abu Rayhon Beruniylarning yaratgan asarlari jahon ilm xazinasining poydevorlari hisoblanadi. Barcha kashfiyotlar, insoniyat erishgan yutuqlar va hozirgi taraqqiyot olimlarining mehnati natijasidir.
(130 so‘z ,,O‘zbek tili’’ darsligi)
Ilm xosiyati haqida
Hadisi sharif va islomning boshqa muqaddas kitoblarida ilm ezgulik, poklik, insonlarni turli ofatlardan asrovchi vosita sifatida qaraladi. Ilm – bu hikmat, poklik ramzi, ilmsizlik jaholatdir, deb uqtiriladi.
Ilm - imon-e’tiqoddir va ular egizak sanaladi. Har qanday ilmli kishi esa o‘z bilimiga amal qilgan holda odamlarga to‘g‘ri yo‘l ko‘rsatib, maslahat bermog‘i lozim. Ilm-u hikmatlar o‘tkinchi bir narsa emas, u uzoq yillar insonlar bilan birga yashaydi.
Hikmatlarda ilmli kishi mevali daraxtga o‘xshatiladi. Ilm kishilarni odillik va odamiylikka undaydi. Suv yer chanqog‘ini qondirganidek, ilm ham kishilarga ezgulik, yaxshilik keltiradi.
Ilm va hikmat o‘rganmoq mo‘min kishining yuksak fazilatidir. Chunki ilm-kishilarga tayanch, rahnamo, zeb-u ziynat.
Ilm - sahroda do‘st, hayot yo‘llarida tayanch, yolg‘iz damlarda yo‘ldosh, baxtiyor daqiqalarda rahbar, qayg‘uli onlarda madadkor.
(115 so‘z. “Oz-oz o‘rganib dono bo‘lur”)
Sumalak
Sumalak – xushxo‘r va tansiq taom. Sumalak tayyorlash uchun bug‘doy tozalanib, sovuq suv bilan yuviladi. So‘ng uch kun ivitib qo‘yiladi. Bug‘doy nish urgach, toza taxta ustiga 1-1,5 santimetr qalinlikda yoyilib, quyosh tushmaydigan joyga qo‘yiladi. Bug‘doy unib chiqqunga qadar har kuni ertalab suv sepib turiladi. Bug‘doy maysasi igna bo‘yi bo‘lgach, maysa qiymalanadi, ustidan suv quyib aralashtiriladi, sharbati dokadan suzib olinadi. Shu tariqa sharbati uch marta olinadi. Qozonda paxta yog‘i dog‘lanadi, yoqqa un va birinchi suzilgan sharbat aralashtiriladi va baland olovda qaynatiladi. So‘ngra, ikkinchi, uchinchi suzilgan sharbat quyilib, baland olovda qaynatish davom ettiriladi. Sumalak tagiga olmasligi uchun qozonga 15-20 ta yong‘oq yoki silliq toshchalar yuvib solinadi va beto‘xtov kovlab turiladi. Sumalak 10-12 soat qaynashi lozim. Sumalak pishgach, qozonning olovi olinib, 2-3 soat davomida dimlab qo‘yiladi.