Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti pedagogika fakulteti

So’z yasash usullari




K o m p o z i t s i y a

A f f i k s a t s i y a

Asosga so‘z yasovchi affikslarni qo‘shish asosida yangi so‘z hosil qilish affiksatsiya yoki morfologik usul: guldon, gulli, gulsiz, guldor kabi. Morfologik usul asosida faqat sodda so‘zlar hosil qilinadi. Ular sodda yasama so‘z deb yuritiladi. Morfologik usul bilan so‘z yasash modellari quyidagicha:a) asos +so’z yasovchi affiks: yozuvchi, tokzor, tadbirkor, dasturchi kabi; b) prefiks(old qo’shimcha)+ asos: beish, sersuv, seryog' kabi

So’z

So’z yasovchi qo’shimcha

Yangi so’z

So‘z yasovchi qo‘shimchalar:

-chi: gul+chi;
-kor: paxta+kor;
-zor: uzum+zor;
-li: kuch+li;
-siz: tuz+siz
-don: bilim+don
-iston: gul+iston
-soz: soat+soz
-paz: osh+paz
ser- ser+hosil
be- be+xabar
-ba- ba+davlat

Ikki mustaqil so‘zni qo'shish asosida yangi so‘z hosil qilish sintaktik usuldir. Sintaktik usul kompozitsiya usuli deb ham yuritiladi. Masalan, sotib olmoq, tinchliksevar, havorang, guitojixo‘roz kabi. Sintaktik usul asosida qo‘shma (jigarrang, sotib olmoq, sadarayhon, sovuqmijoz), juft (oldi-sotdi, bordi-keldi, achchiq-chuchuk),takroriy (ko 'z-ko 'z, yor-yor)so'zlar yasaladi. Sintaktik usul bilan so‘z yasash modellari: a) asos+asos: beshbarmoq, so'zboshi, oshqovoq, bo'tako'z, beshiktebratar kabi;
b)asos+ asos + asos: namozshomgul, guftojixo ‘roz kabi.

So’z

So’z

Qo’shma so’z


Qo‘shma so‘zlar

Qo‘shib yoziladi:
Qo‘lqop
Muzqaymoq
Tinchliksevar
Yurtboshi
Qo‘shtirnoq