Декабрь 2020 10-қисм

Декабрь  2020  10-қисм
Тошкент
XALQ OG‘ZAKI IJODI NAMUNALARINI O‘RGATISHDA “KETMA-KET” 
METODIDAN FOYDALANISH YO‘LLARI
Maxsutova Nargiza Sanginboyevna 
Sirdaryo viloyati Shirin shahar 
1-umumta’lim maktabi ona tili va 
adabiyoti fani o‘qituvchisi
[phone]
Annotatsiya. Mazkur maqolada xalq og‘zaki ijodi namunalarini o‘rgatish yo‘nalishlari va ibora 
va maqollarni o‘rgatishda “Ketma-ket” usulidan foydalanish imkoniyatlari misollarda ko‘rsatilgan.
Kalit so‘zlar:  xalq og‘zaki ijodi, maqol, ibora. “Ketma-ket” metodi.
xalq og‘zaki ijodi asrlar davonida ta’lim va tarbiya berish asosi bo‘lib kelmoqda. xalq og‘zaki 
ijodi asosida bolalarda avvalo o‘z millati tarixi va uning boshqallarga o‘xshamagan xususiyatlarini 
anglashga yordam ko‘rsatadi. xalq og‘zaki ijodi asosida berilgan bilimlar va tarbiya yo‘nalishi 
hayot va bola ta’lim-tarbiyasidagi yo‘nalishlarga yaqin bo‘lganligi uchun tez singadi.
Jahon fani va madaniyati taraqqiyotiga mislsiz hissa qo‘shgan bobokalonlarimizning ma’naviy 
merosini  mustaqil  O‘zbekistonning  erishgan  kuni  bo‘lmish  o‘quvchi-yoshlarga  singdirish  davr 
taqozasidir.
xalq og‘zaki ijodi asosida tarbiyalashning ta’limiy maqsadi:
- Berilayotgan janr haqida ma’lumot olish,
- Og‘zaki nutqni o‘stirish
- Yozma nutq malakalarini shakllantirish,
- Sinfdan tashqari o‘qishni tashkil etish,
- Rolli o‘yin asosida qayta ko‘rsatish,
- Qayta hikoya qilish va tez yodlash,.....
xalq og‘zaki ijodi asosida tarbiyalashning tarbiyaviy ahamiyati:
-  Tarbiyani barcha turlarini singdirish imkoniyati,
-  Qissadan hissa chiqarish yo‘llari,
- Fantaziya va dunyoqarashni kengayishi,
-  O‘zaro do‘stlik va ahillikni shakllantirish imkoniyatlari vujudga keladi.
xalq og‘zaki ijodini o‘rganishda avvalo quyidagi savollarga javob topish muhimdir.
1.  Maktabda  xalq  og‘zaki  ijodining  qanday  namunalari  o‘rganiladi  (nechanchi  sinfda  qaysi 
mavzu)?
2. Maqollarni o‘rganishda qaysi usullardan foydalangan ma’qul?
3. Ertaklarni tahlil qilishda qanday metodlardan foydalanish ko‘proq samara beradi?
4. xalq dostonlarini tahlil qilishda darslikdan tashqari yana qanday qo‘shimcha ma’lumotlarni 
berasiz?
5. xalq qo‘shiqlaridan birini aytib, tahlil qilib bering.
6. Badiiy adabiyotda qaysi asarlar xalq og‘zaki ijodi ta’sirida yaratilgan?
7. Folklorshunos olimlardan kimlarni bilasiz? Yozing.
8. xalq og‘zaki ijodi janrlarini sanang.
9. O‘quvchilarga rivoyat va afsonaning o‘zaro farqli jihatlarini qanday tushuntirasiz? 
10. Toponimik rivoyat yoki afsonaga bitta misol keltiring.
11. xalq og‘zaki ijodi namunalarini qardosh va jahon xalqlari folklori bilan bog‘lab o‘rganish 
mumkinmi? Misollar keltiring.
           Mashg‘ulot davomida xalq og‘zaki ijodi namunalari (alla, yor-yor va kelinsalomlar, 
qo‘shiqlar,  baxshilar  ijrosidagi  dostonlar  va  hokazo)  namoyish  etilgan  videotasvirlar,  ertaklar 
asosida  ishlangan  multfilm  hamda  dostonlar  asosida  yaratilgan  badiiy  filmlardan  parchalar 
namoyish  etish  mumkin.  Quyida  “Ketma-ket”  metodini  ko‘rib  chiqamiz.  “Ketma-ket”  usulni 
qo‘llashdan  maqsad  o‘quvchilarning  og‘zaki  va  yozma  nutqini  shakllantirish,  lug‘at  boyligini 
oshirish, sof o‘zbek adabiy tilida so‘zlashishni o‘rgatishdir. Usul o‘quvchilarning dars jarayonida 
olgan bilimlarini hayotda tatbiq etishiga imkoniyat yaratadi va o‘quvchilarning nutq malakalarini 
va ijodiy qobiliyatlarini rivojlantiradi. 
Usuldan quyidagi maqsadlar uchun foydalanish mumkin:

---

38