Декабрь 2020 10-қисм

Darsdan tashqari mashg‘ulotning asosiy maqsadi – o‘quvchilardagi fanga bo‘lgan qiziqishni 
rivojlantirish,  ularni  darsda  olgan  bilimlarini  to‘ldiruvchi  bilim,  malaka  va  ko‘nikmalar  bilan 
qurollantirishdan iborat. Shuning uchun, darsdan tashqari ishlarning turli shakllaridan foydalanish 
mumkin. Masalan, boshlang‘ich sinflarda darsdan tashqari mashg‘ulotlarni matematika, ona tili, 
chet tili yoki rus tili fanlari to‘garaklari, musiqa va sport to‘garaklari, turli uchrashuvlar, qiziqarli 
mavzular yoki mashhur olimlarning ijodi va faoliyatiga bag‘ishlab turli tadbirlar tarzida tashkil 
qilish maqsadga muvofiqdir. Bular bilan bir qatorda o‘qituvchi dars vaqtida jamiyatda mavjud 
bo‘lgan tushunchalarning fanlarga kiritilishi, ularning rivojlanib borishi va bu sohadagi qomusiy 
olimlarning hissalarini tushuntirishi mumkin.
O‘quvchilarning  faol  ijodiy  faoliyatini  rivojlantirishga  yo‘naltirilgan  darsdan  tashqari 
mashg‘ulotlar  jarayonida  aytaylik  matematika  faniga  iqtidori  bor  bolalarni  tanlab  olish  oson 
kechadi.  Eng  asosiysi  o‘qituvchi  matematika  fanini  o‘rgatishda  sinfdagi  va  darsdan  tashqari 
mashg‘ulotlarni  bog‘lab  olib  borishi  kerak.  Bunda  sinfdagi  mashg‘ulotlarni  mantiqiy  davom 
ettiradigan  darsdan  tashqari  mashg‘ulotlarning  shakl  va  uslublaridan  foydalanish,  birinchi 
navbatda  o‘quvchilar  tomonidan  matematika  faniga  oid  nostandartmasalalar  tuzilishi  va 
yechilishiga e’tiborni kuchaytirish zarur.
Boshlang‘ich  sinf  o‘quvchilari  uchun  tavsiya  qilinayotgan  tadbirlar  mavzusining  asosiy 
maqsadi,  mazmuni  asosan  so‘zlarni  to‘g‘ri  talaffuz  qilish,  imlo  va  ifodali  o‘qish  yuzasidan 
o‘quvchilar  egallagan  bilim  va  malakalarini  takomillashtirish  masalalariga  qaratiladi.  Ayni 
maqsadda quyidagi taxminiy mavzularni tavsiya qilamiz:
– “Kimning nutqi ifodali?” mavzusida eng yaxshi talaffuz uchun sinflar va yaqin maktablar 
o‘rtasida tanlovlar tashkil qilish;
– tanish va notanish matndan ifodali o‘qish mashg‘ulotlarini tashkil etish;
–  “Savodxonlikning  siri  nimada?”  ruknida  o‘zbek-rus  yoki  o‘zbek-ingliz  tillarida  “Unli 
tovushlar  bahslashadi”,  “Undosh  tovushlar  bahslashadi”,  “Qo‘shimchalar  bahslashadi”  kabi 
mavzularda muloqot, munozara kechalari o‘tkazish;
– she’rxonlik – mushoira kechalarini tashkil etish;
– biror mavzu (masalan, do‘stlik)da maqollar aytish. Bunda sinf guruhlarga bo‘linib, do‘stlik 

---

34