|
3 Xulosa.
Muayyan musiqiy iboralarning tuzilishini tushuntirib beradigan o'qituvchi bilmasdan tahlil qiladi: u talabaga mantiqiy urg'u topishga yordam beradi, melodik yo'nalishning yo'nalishini izlaydi, oraliq tarkibni ajrata oladi. Eng yorqin tovush, odatda, avj nuqtasi hisoblanadi, lekin siz uni boshqacha kiritishingiz mumkin. Agar ohanglar silliq bo'lsa, unda kreskendo silliq, asta-sekin bo'ladi. Agar tovush keskin ravishda olinadigan bo'lsa, unda bu intervalni ifodalashning o'ziga xos xususiyati talab etiladi. So'zda ikkita yorqin nuqta bo'lsa, uni kichik konstruktsiyalarga ajratib qo'yishingiz va ularni ishlating. Agar bola buni eshitmasa va monoton bilan o'ynasa, uning ovozi bilan jiddiy tovushlarni ifoda etishni so'rashingiz mumkin. Soxta qo'shiq aytish bilan, siz unga asbob bilan birga o'ynashingiz mumkin, yoki siz bu segman bilan birgalikda qo'shiq aytishingiz mumkin, bu sizning qo'lingizda tovushlarni ifodalaydi. Aniqlik uchun, siz uni ushbu parchaning harakatini taqlid qiladigan rangli qalam bilan to'lqinli bir chiziq chizishingiz kerak. Bunday holda, asosiy fikrlarni yanada jasorat bilan ta'kidlang. Bu talabani tinglovchilarning diqqatini mazmunli va mazmunli ishlashga yo'naltirish uchun amalga oshirilishi kerak. Bunday holda, nafaqat eshitish markazi, balki vosita va vizual markazlar ham jalb qilinadi. Bir musiqiy iboraning nisbatan porloq ishlashiga erishgan holda, o'qituvchi talabani oldinga yo'naltiradi. Xuddi shu tarzda, ikkinchi, uchinchi iboralar va boshqalar ishlab chiqiladi. Ishning keyingi bosqichida bir nechta iboralarni yagona umumiy markazga aylantiramiz - aylanish nuqtasi. Taqqoslash uchun, o'qituvchi o'ynashni to'g'ri, ishonchli, lekin zerikarli (o'ynashsiz) bajarishi mumkin, so'ngra uni g'ayrat bilan ijro etishi mumkin. Bu o'quvchining tasavvurida musiqiy obrazning g'oyasi yotadi. Tushkunlik uchun, talaba bilan birga, to'lqinli chiziqlar bilan o'ynaladigan qismning strukturasini tasvirlab berishi mumkin, u yanada yorqinroq rangdagi rang-barang ranglarni bo'yashga imkon beradi. Talabalar bilan musiqiy asarlar ustida ishlashda, uni o'rganishning yakuniy maqsadi to'la va aniq ifodalanganligini unutmasligingiz kerak. Shuning uchun, ish jarayonida o'qituvchi talabalarning to'liqligi, amalga oshirilgan ishning shakli uyg'unligini tushunishga e'tibor berish kerak. O'yinni amalga oshirish jarayoniga o'zgartirish kiritmaslik juda muhimdir. O'zgartirilgan epizod muallif tomonidan belgilangan shakl qonuniga ziddir. Agar o'qituvchi boshidan bu borada talab qilsa, u holda talaba ham butunni quchoqlash uchun ishlaydi: birinchi bo'lib, u kamroq xatoga yo'l qo'yadi va keyin u noto'g'ri ishlashga erishadi. Ijro etish jarayonida muhim omil - bu qism va umuman aloqasi. Bajarilgan asarni darhol «tasavvurga kiritish» ni o'rgatish kerak, chunki birinchi jumla butun ishning xarakteri va kayfiyatini belgilaydi. Buning uchun o'yinni boshlashdan oldin o'yinning birinchi qismlarini qo'shiq qilish foydali bo'ladi. Amalga oshirish jarayonida talaba, shuningdek, yuqori toqqa tushmasligi kerak. Buni amalga oshirish uchun talaba ovozli naqshni hisoblashni o'rgatish kerak, shunda umumiy to'lqin paydo bo'ladi va u asosiy zirhga olib keladi. Keyin bajarilgan ish to'la va mantiqiy quriladi. Shunga qaramay, parchaning yog'li uchi ishlashning umumiy taassurotini yo'qotishini unutmaslik kerak. Shakli qanchalik katta bo'lsa, uni butunlay yopish qiyinroq. Shuning uchun, o'quvchini o'z kuchini hisoblab chiqishni, ya'ni bajarilgan ishning suratini boshidan oxirigacha etkazib berishga o'rgatish kerak. So'ngra uning ijrosi bitta va to'liq taassurot qoldiradi. Bir tonallikda boshlangan va tugaydigan davr chaqiriladi qattiq. (Masalan, D. Shtibelt tomonidan "Adagio" ning birinchi davri, A. Grechaninovning "Mazurka" ning birinchi davri).
Bir kalitda boshlangan va boshqa birida tugaydigan davr deyiladi modulyatsiya qilish. (Masalan, M. Glinkaning "Skylark" ning birinchi davri - boshlang'ich - e-moll, oxir-G-dur I. Bachning birinchi davri "Minuet" d-moll - boshlang'ich - d-moll, oxiri F-dur).
Vaqti bor kvadrat va kvadrat bo'lmagan binolar. Skrining asosiy variantlari to'rtta teginish qismida ifodalanadi: birinchi jumla 4 (yoki 8 tsikl) va ikkinchi jumla 4 (yoki 8 tsikl) (I. Bach "Minuet" d-moll. Birinchi bosqichda Bach "Minuet" G-dur, har bir jumla 8 tsikl)
“Bastakorlikni o’qitish uslubiyoti” fani bastakor uchun alifbe singari zarur hisoblanadi. Musiqiy ifoda vositalari qatoridan joy egallaydigan musiqiy cholg’ular haqida nazariy va amaliy bilimlar ijodkor uchun juda muhim ahamiyatga ega. Yaxshi bastakor bo’lish uchun inson yoshlik chog’larida albatta biror-bir musiqiy sozni chalgan va uni mukammal o’zlashtirgan bo’lishi haqida ko’p bora fikr yuritganmiz. Qo’lingizdagi darslik yuqorida aytilgan fikrning mantiqiy davomini ifoda etadi. Zero, torli-kamonli cholg’ulardan birini puxta egallagan ijodkor torli-kamonli cholg’ular guruhiga kiruvchi boshqa cholg’ularni ham to’g’ri anglaydi. Yog’och damli yoki mis damli cholg’ulardan birini puxta egallagan ijrochi damli cholg’ular guruhini yaxshi tuShunadigan bo’ladi. Yakkanavoz cholg’u uchun asar yaratish bilan simfonik orkestr uchun asar yaratish orasida katta farq bor. Yakkanavoz cholg’uning keng imkoniyatlaridan simfonik musiqada har doim ham foydalanilmaydi. Simfonik musiqada cholg’ularning birikishi natijasida vujudga keladigan ansambl katta ahamiyatga ega bo’ladi. Masalan, violonchel va valtornaning birikishi natijasida yuzaga keladigan tembr, yoki fleyta va skripkalarning birikishi natijasida vujudga keladigan ohang birikmasi asar g’oyasining mukammal ifodalanishiga xizmat qiladi. Shu bois, “cholg’ular haqidagi bilimlarni mukammal egalladim”, deyish noto’g’ri, albatta. Cholg’ularni yakka tartibda va ansambl holatida o’rganish natijasida imkoniyatlar istiqboli kengayaveradi. Aziz talabalar, darslikda keltirilgan bilimlarni egallab bo’lganingizdan keyin sizning oldingizda katta ijodiyot maydoni vujudga keladi. Ushbu maydonda mustaqil izlanib, erkin ijod qilishingizda Sizlarga muvaffaqiyatlar yor bo’lsin!
Do'stlaringiz bilan baham: |
