Dawletmuratov Adilbay Mirzabaevich

Tarif boyınsha qánigelik maǵlıwmatnaması ayırım kásipler hám miynet túrleriniń tolıq táriypi, ol yaki bul anıq jumıstı orınlawshınıń bilim hám kónlikpelerine qoyılatuǵın talaplardan ibarat boladı, sonday-aq, onda usı jumıstı táriyiplew ushın qoyılatuǵın razryadlar da kórsetiledi. Tarif setkasında razryadlardan tısqarı tarif koeffitsientleri de bolıp, olar birinshi razryadlı islewshige haqı tólew menen keyingi razryadlı islewshilerdiń miynetine haqı tólewdiń óz-ara salıstırması kórsetedi (birinshi razryadtıń tarif koeffitsienti barlıq waqıtta birge teń boladı).
Tarif stavkaları tiyisli razryadqa iye bolǵan islewshiniń miynetine tólenetuǵın haqınıń muǵdarın belgilep beredi.
Miynet etiw sharayatı awır hám zıyanlı bolǵan islewshilerge tarif stavkasına qosımsha haqılar beriledi. Tarif stavkalarına ústemeler formasındaǵı haqı (razryadlar boyınsha parqlanatuǵın) professional sheberlik ushın beriledi.
Ayırım tarawdıń ekonomikadaǵı áhmiyetine qarap ámelde xızmet haqını hám lawazım xızmet haqıların ajıratıw (parqlandırıw) jumısları ámelge asırıladı. Bunda mámleket ushın ayrıqsha áhmiyetke iye bolǵan jetekshi tarawlarǵa tájiriybeli, maman kadrlardı tartıp, bul tarawlarda islewshilerdiń quramınıń turaqlı bolıwın támiyinleytuǵın sharayatlardı júzege keltiriw maqseti gózlenedi.

17. 
    McConnell, Brue. Economics: principles, problems and policies. 20th edition. America, New York: McGraw-Hill, 2014. page 507
    

Respublikamızda da tarif sisteması arqalı xızmet haqını differentsiaciyalap, túrli kásipler hám jumıs túrleri ushın xızmet haqı tólewdiń birden-bir razryadları anıqlanǵan. Bahalardıń ósiwi menen minimal xızmet haqınıń dárejesi (1-razryad) hámde barlıq razryadlar olar ortasındaǵı salıstırma saqlanǵan halda, kóbeytip barıladı. Mısalı, aqırǵı ózgeris 2019-jıl 1-avgusttan baslap respublikamızda xızmet haqınıń minimal dárejesi 223 000 sum etip belgilenip, basqa razryadlarǵa tuwrı keletuǵın xızmet haqı summası da soǵan sáykes ráwishte arttırıldı.
Kepilliklengen eń kem xızmet haqını belgilew xızmet haqını mámleket tárepinen tártipke salıwdıń eń nátiyjeli qurallarınan biri esaplanadı. Eń kem xızmet haqı sociallıq norma bolıp, óndiristiń normal sharayatında eń ápiwayı miynettiń tómen shegarasın sáwlelendiredi. Ol bir ay ushın pul formasında esaplanadı. Ózbekstan Respublikasında eń kem xızmet haqınıń muǵdarı Prezident Pármanı menen belgilenedi, mámleket tárepinen kepilliklenedi hám pútkil mámleket aymaǵında ámel qıladı.

4. Miynet qatnasıqları hám kásiplik awqamlar