Davlatlar nomlarining etimologiyasi

DAVLATLAR NOMLARINING ETIMOLOGIYASI 

BOBURJON MAVLONOV 

 

 

- 12 - 

 

tilidagi  "gar"  (nayza)  va  lotincha  "man"  (odam).  Fransuzlar  qo’llaydigan  Allemagne 

so’zi sof lotinchada so’zi "barcha odamlar yurti" ma'nosini beradi. O’zbek tilida ham 

Germaniya  o’rnida  ba'zan  arablar  ishlatadigan  nom  Olmoniya  shaklida  qo'llaniladi. 

Rimliklar  germanlar  deb  Galliya  urushi  paytida  (m.a.  58-51-yillar)  Reyn  daryosining 

sharqida yashagan odamlarni atashgan. Nemislar o’zi ishlatadigan Deutschland so’zi 

"odamlar  yeri"  demakdir.  Nemis  so’zining  ma'nosi  (polyakcha:  Niemcy;  rumincha: 

Nemti;  chexcha:  Nemecko;  vengercha:  Nemet(orszag))  slavyan  tilida  "bizning 

tilimizda  so'zlamaydiganlar  (g'ayrizabonlar)"  degan  ma'noni  beradi  (rus  tilidagi 

"немой"  -  gung,  soqov"  so'zini  eslang).  Ba'zi  manbalarga  ko‘ra,  «nemis»  so‘zi 

qadimgi 

germanlarning 

nemetes 

qabilasining 

nomidan 

olingan 

bo‘lib, 

«ko‘chmanchilar» degan ma’noni anglatar ekan. 

Gonduras  -  ispanchadan  honduras  (o'qilishi  "onduras")  so’zidan  to’g’ridan-

to’g'ri tarjima qilganda "chuqurlik" ma'nosini beradi. Bir afsonaga ko’ra, davlat nomi 

X.  Kolumbning  Yangi  Dunyoga  1502-yilgi  so’nggi,  4-borishi  paytida  aytgan  bir 

iborasidan  kelib  chiqqan.  Uning  kemasi  kuchli  po'rtana  tushib  qoladi  va  bundan 

omon  chiqqanlarida  Kolumb  «Gracias  a  Dios  que  hemos  salido  de  esas  honduras!» 

("Bizni  bu  chuqurlikdan  qutqarganligi  uchun  Xudoga  shukur!")  deydi.  XVI  asrdan 

boshlab bu nom hozirgi Gonduras hududlariga nisbatan ishlatila boshlaydi. 

Grenada - Ispaniyaning shu nomdagi janubiy provinsiyasi nomidan. 

Gretsiya (Yunoniston) -  lotincha Grekus (greklar). Aristotelning taxminicha, bu 

nom  Makedoniya  va  Fessaliya  oralig’idagi  Epirus  tumani  tub  aholisga  nisbatan 

qo’yilgan  bo’lishi  mumkin.  Mamlakatning  rasmiy  endonimi  Ellada  hisoblanadi  (tarj. 

"dunyo yeri") va mamlakat ichida Gretsiya nomi tan olinmaydi. Ba'zi mamlataklarda 

ham Ellada nomi faqatgina qadimgi Grestiyani ifodalash uchun ishlatiladi. 

Gruziya(Gurjiston) - mamlakat endonimi - Sakartvelo" - "Kartvellar mamlakati". 

Bu  nom  Kartli  -  Gruziyaning  asosiy  tarixiy-geografik  hududlaridan  biri  va  Kartveli 

davlatchiligining  beshigi  bo'lgan  hudud  nomidan  kelib  chiqqan.    Gruziyaning  nomi 

ingliz  tilida  -  "Georgia"  (o'qilishi  "Jorjiya"),  ehtimol,  bu  hudularda  mashhur  bo’lgan 

Avliyo  Jorj  nomidan  kelib  chiqqan.  Bundan  tashqari,  xristianlikning  bu  avliyosi  bu 

hududlar  homiysi  bo’lgan  va  o’rta  asrlarda  Gruziya  hududlarida  uning  365  ta 

ibodatxonasi bo’lgan. Bir qator boshqa tillarda paydo bo’lgan "Gurjiston" nomi arab-

fors  manbalaridagi  "Gurjan"  yoki  "Gurzan"  so’zidan  kelib  chiqqan  (tarj.  "bo'rilar 

mamlakati").  Gruziyaning  arman  tilida  nomi  "Վրաստան"  (Vrastan)  tarjimada 

"Yuqori mamlakat" degan ma'noni anglatadi. 

Gvatemala - bu davlatning nomi asteklar tilidagi Cuauhtēmallān so'zidan kelib 

chiqqan bo'lib, "ko'p daraxtlar joyi" degan ma'noni anglatadi.  

Gvineya - 'Ekvatorial Gvineya' ga qarang. 

Grenada - Ispaniyaning Granada provinsiyasi nomidan olingan. 

---