Davlatiy moliya

13-rasm. Moliyaviy hisobot turlari 

Balans.  Korxona  balansi  uning  muayyan  vaqt  oralig‘idagi  aktivlarini    va 

majburiyatlarini  aks  ettiradi.  Aktivlar  va  majburiyatlar  o‘rtasidagi  farq 

korxonaning sof qiymatini tashkil etadi. Uni, shuningdek, o‘z kapitali deb ham 

Moliyaviy hisobot turlari

Balans

Korxonaning

muayyan vaqt 

oralig‘idagi 

aktivlarini va 

majburiyatlarini 

o’zida aks ettiradi

Moliyaviy natijalar

to’g’risida hisobot

Ma’lum vaqt oralig‘ida 

korxona samaradorligiga 

umumiy baho berish

imkoniyatini beruvchi

hisobot

Pul oqimlari to’g’risida

hisobot

Ma’lum davr ichida 

korxonaning pul oqimlari 

kirimi va chiqimini o’zida

aks ettiriadi

---

202 

ataydilar. Korxonalarda sof qiymat aksiyadorlik kapitali qiymati deb ataladi. 

Mamlakatimizdagi Buxgalteriya hisobi milliy standartlari (BHMS), AQShda 

esa  qabul  qilingan  va  buxgalteriya  hisobi  bo‘yicha  xalqaro  standartlarni  aks 

ettiradigan  Buxgalteriya  hisobi  yuritishning  umumiy  prinsiplari  va  qoidalariga 

(GAAP – generally accepted accounting principles) muvofiq korxona balansida 

aks  etilgan  aktivlar,  majburiyatlar  va  xususiy  kapital  qiymati  o‘zining 

boshlang‘ich  qiymatiga  (historical  value)  ko‘ra  baholanishi  kerak.  Bu  qoidalar 

Moliyaviy  hisob  Stanlartlari  bo‘yicha  Kengash  (AQSh)  tomonidan  vaqti-vaqti 

bilan  qayta  ko‘rib  chiqiladi  va  o‘zgartirishlar  kiritiladi.  Aksiyalari  AQSh  fond 

birjasida  rasmiy  sotuvga  qo‘yilishini  istagan  har  qanday  xorijiy  va  Amerika 

korxonasi  hisobotlarni  mazkur  buxgalteriya  hisobi  standartlari  asosida  olib 

borishi va Qimmatli qog‘ozlar va birjalar bo‘yicha komissiyaga (SEC) moliyaviy 

hisobot  taqdim  etgan  holda,  o‘z  faoliyati  yuzasidan  muntazam  hisobot  berishi 

kerak.  

3-jadvalda  “XYZ”    korxonasining  turli  davrlar,  misol  uchun,  2018-yil  va 

2019-yil  oxiriga  balansi  keltirilgan.  Keling,  avval  2019-yil  31-dekabr  holatiga, 

ya’ni 2020-yil boshiga tuzilgan balansni ko‘rib chiqamiz. 

3-jadval