Давлатчилик тарихи. Маъруза матни 3-курс 1-Мавзу. Сўнги ўрта асрларда Ўзбек хонликлари

Ўзбекистонда ижтимоий-сиёсий инқирознинг кескинлашуви. Шундай шароитда Ўзбекистоннинг ўша пайтдаги раҳбарияти Марказ олдида ўзининг нўноқ ва ношудлигини кўрсатди. Респудлика раҳбарияти Марказдан қочиш ва уни инкор этиш сиёсати ўрнига, Марказга кўпроқ яқинлашиш, мустаҳкам бирлашиш йўлини танлади. Ўша пайтдаги Ўзбекистоннинг сиёсий раҳбарияти ижтимоий-маънавий соҳада миллийликнинг ҳар бир кўриниши “интернационализм” моҳиятига ёт эканлигини исботлашга ҳаракат қилиши ўзбек тили, ислом дини, миллий урф-одат ва анъаналар, маъросимлар, Наврўз байрамига муносабатда яққол кўринди.
Қайта қуриш сиёсатининг барбод бўлиши. Қайта қуриш жамиятнинг ижтимоий ва сиёсий тузилишида бир қатор ўзгаришлар қилди. КПССнинг совет жамиятидаги раҳбарлик ва етакчилик мавқеига путур етди, сайлов тизимини ўзгартириш тўғрисида қонун қабул қилинди. Қайта қуриш оқибатда сиёсий жиҳатдан сафсатабозликка айланиб, туб демократик ўзгаришларни амалга ошириш ва бошланган ислоҳотларни охиригача етказиш имкониятини бермай мағлубиятга учради. Унинг сабаблари қуйидагича эди:
Биринчидан, қайта қуришнинг аниқ ва изчил, илмий жиҳатдан пухта ишлаб чиқилган дастури йўқ эди. Демократия ва ошкоралик, каби шиорлар ҳақида кўп гапирилса ҳам, амалда партия сиёсий раҳбарияти эски қарашлар гирдобида бўлиб, раҳбарликнинг демократияга зид бўлган маъмурий буйруқбозлик усулларидан фойдаланиш давом этарди.
Иккинчидан, партократик раҳбарият “номенклатура”ни сақлаб қолишдан манфаатдор эди. Чунки мамлакатни эскича усулда бошқариш осон эди.
Учинчидан, қайта қуришда миллий республикаларнинг суверенитети ҳақида гапирилса ҳам Иттифоқни янгиланган ҳолатда сақлаб қолиш кўзда тутилган эди. Кремл иттифоқдош республикаларнинг СССРдан ажралиб, мустақил давлат тузишларига қарши жон-жаҳди билан қаттиқ турди.
Тўртинчидан, М.С.Горбачёв ғояси асосида қайта қуришни амалга ошириш мумкин эмас эди. Чунки социализм доирасидаги мулкий муносабатлар, ижтимоий соҳадаги сиёсат, миллий ва диний сиёсат, яккапартиявий раҳбарлик ва мустабид бошқарув усули ҳеч қачон демократия ва ошкоралик билан келиша олмаган.