Дастурлаш асослари

Авторитар раҳбар
қѝл остидаги шахсларга нисбатан қаттиққѝл бѝлади, 
жамоани бошқаришда «мен раҳбарман, айтганим - айтган» қабилида фаолият 
кѝрсатади. Бунда раҳбар жамоанинг фикри билан деярли ҳисоблашмайди. 
Жамоадаги ходимлар раҳбар билан фақат унга яқин шахслар орқали мулоқот 
қилиши мумкин бѝлади.
Демократ раҳбар
ѝз фаолияти давомида ходимларга нималарга эришгани, 
қандай эришгани ҳақида ҳисобот бериб туради, ошкоралик доимо раҳбар 
фаолиятида устунлик қилади. Раҳбар жамоани бошқаришда қѝл остидагиларни 
ҳам фаолиятга жалб қилади.
Либерал раҳбарликда
эса раҳбарнинг қѝл остидагилар билан муносабати 
ѝзаро ҳурматга асосланади, шунингдек вақти келганда ѝз фикрини, ғоясини қѝл 
остидагиларга ѝтказа олади. 
Аниқланишича, марказлашган тармоқларда яккаҳокимлик ҳолати кѝп 
учрайди, бундай муносабатлар ѝрнатилган жамоада нисбатан содда ечим талаб 
этувчи масалалар тез ва самарали ҳал қилинар экан. Лекин, муаммо қийин ечим 
талаб қилса, бу хил муносабатлар ѝйланган натижага тез олиб келмайди ва гуруҳ 
аъзоларида бажарилган вазифадан қониқиш кам бѝлади. Марказлашган тармоқда 
марказга яқин ходимнинг меҳнатдан қониқиш даражаси, чеккадаги ходимга 
нисбатан юқори эканлиги аниқланган. Мураккаб ечим талаб этувчи вазифалар эса, 

---

120 
марказлашмаган коммуникация шаклидаги жамоаларда тез ва унумли ҳал 
қилиниши исботланган.
Коммуникация роллари.
Жамоада коммуникацияларга оид яна бир 
ѐндошувда асосий эътибор, маълумот узатиш жараѐнида бажариладиган ролга 
қаратилган бѝлиб, бу таълимотга биноан ташкилотдаги маълумот узатиш а) 
―қоровул‖, б) ―ғоявий етакчи‖, в) ―алоқачи‖ ва г) ―чегарачи‖ каби касблар билан 
қиѐсланади.
Ушбу ролларнинг ҳар бири, у ѐки бу ташкилотга хос коммуникацияни 
ифодалайди. Масалан,