Дастурлаш асослари

3.Нутқий қобилият.
Раҳбар саводхон сѝзлашга ва нотиқлик санъатига эга 
бѝлиши шарт. У теварак – атрофдагилар билан узлуксиз равишда муомалага 
киршиб турганлиги туфайли нутқи ихчам, маъноли, оҳангдор, муяйан ритм, темп, 
частоталик бѝлиши муҳим аҳамиятга эга. Нутқининг жарангдорлиги сѝзлашганда 
пауза, мантиқий урғуга риоя қилишлик унинг таъсирчанлигини оширади. 
Фавқулодда тасодифий ҳолатларда нутқ сѝзлаш фикр алмашиш лозим бѝлса, у 
ҳолда сира ҳиссиѐтга берилмаслик ѝзини қѝлга олиб оҳиста лавозими ва 
имтиѐзини кѝз ѝнгига келтириб нутқ фаолиятини амалга ошириш лозим. 
4. Нуфуз обрўга эга бўлишлик.
Раҳбарнинг нуфузи билан бошқаришни амалга 
ошира олади, холос, лекин эгалланган лавозим туб маънодош обрѝ келтирмайди, 
чунки кишиларнинг унга нисбатан муносабати вақтли хусусиятга эга бѝлади. 
Барқарор ҳуқуқий нуфузни эгаллаш табиий равишда амалга ошади. Раҳбар 
ѝзининг шахсий хусусиятлари билимдонлиги, ақл-фаросатлиги, мустаҳкам 
иродаси салоҳияти истеъдоди, таланти, фидоийлиги, баркамоллиги камтарлиги, 
самимийлиги сѝзнинг ҳақиқийлиги билан обрѝ орттириш уқувчанлигига эришади. 
Сохталик акобирлик шахсиятпарастлик, сафсатабозлик, қаттиққѝллик ҳеч қачон 
чин нуфуз қозонишга олиб келмайди. Раҳбар учун ҳар бир нарса оддий, пухта, 
табиий, одатий тусга эга бѝлиши мақсадга мувофиқ.
5. Перцептив қобилияти:
раҳбар учун биринчи ва иккинчи даражали масалалар 
бѝлиши мумкин эмас, чунки ҳаѐт муайян қисмлардан ташкил топган бѝлади. 
Худди шу боис барча нарсаларга эътибор қилиш керак. Раҳбар қисқа вақт 
оралиғида ишлаб чиқариш участкалар, бѝлимлари, аъзолар, амалдорлар ва 
ѐрдамчи ходимлар ташқи қиѐфаси, ишга тайѐрлиги, меҳнат фаолиятини ташкил 
қилишга тахтлиги, техниканинг созлиги, кишиларга етказиш билан боғлиқдир. 
Худди шу боис турли тоифадаги одамларга мутахассисларга мураккаб билимлар, 
муаммолар ҳамда ахборотларни осон йѝл билан тушунтириш уқувчанлиги 
мутлақо зарур. Айрим бир муаммони оддий қоровулдан тортиб то ѝринбосаргача 
сингдириш муайян қобилиятни тақозо этади. Фавқулодда ҳолатлар вақт 
тоқчилиги раҳбардан дидактик қобилиятга эга бѝлишликни тақозо этади. У 

---

146 
мазкур қобилиятни махсус машқлар, треннерлар ѐрдами билан ижтимоий ҳаѐтий 
тажриба орттириш орқали эгаллайди.