Дастурлаш асослари

 
 Менежернинг таянч компетенсиялари. 
Таянч компетенсиялари –
иш самарадорлигини таъминловчи ва рахбар-ходим 
муносабатларини тизимлаштирувчи, шахсни билимдонлик даражасини асосий 
кѝрсакичи ҳисобланади. Барча соҳа ва мутахассисликларда бир хил тақозо 
этиладиган билимдонлик мезонидир. 
Босҳқарувcҳининг таянcҳ компетенcиялари -даъвогарнинг лавозимга 
лойиқлик мезонлари. 
- Профессионал компетенcия 
- Услубий компетенcия 
- Ижтимоий компетенcия 
Бошқарувчига хос билимдонлик даражалари.
(а) интеллект (одамнинг мураккаб ва мавҳум муаммоларни эча олиш қобилияти, 
у ѝта юқори бѝлмаслиги, аксинча, ѝртачадан юқори бѝлиши кераклиги эътироф 
этилди); 
(б) ташаббускорлик (янгича ишлаш ва ҳаракатларга эҳтиѐжни англаш қобилияти 
ҳамда шунга мос мотивлар); 
(в) ѝзига ишонч (компетенсия ва даъвогарликнинг юқори даражаси ҳамда 
баҳоси) каби сифатлар такрор-такрор учрайди. 
Акмеологик мотиватсия ва компетенсия. 
Компетенсиялар –
(1) ташкилот миқѐсида қабул қилинган стандарт хулқ-
атвор; (2) менежернинг ташкилот миқѐсида қабул қилинган стандартларга 
мувофиқ иш кѝра олиш қобилияти. 
Компетентлик (билимдонлик) – (1) у ѐки бу саволнинг жавобидан 
хабардорлик; (2) ишда керакли натижаларни қѝлга киритиш юзасидан зарур 
қарорларни қабул қила олиш қобилияти
2
. 
Компетенсия шахснинг юриш-туришини баҳолашга оид билимлар мажмуи
бѝлиб, у орқали биз ташкилотни самарали ривожланиши йѝлида ходимнинг ѝз 
фаолиятини амалга оширишида қандай даражадаги муваффақиятларга 
эришаѐтганлигини аниқлашимиз мумкин.
Компетенсияларнинг мавжудлиги одатда, шахс хулқ-атворини ѝлчовчи 
(индикаторлар ѐрдамида) муайян ҳолатлар орқали қайд қилинади (яхши 
2
Banny Banerjee and Stefano Ceri.( 2016). «Creating Innovation Leaders».Springer International Publishing Switzerland.Contact 
:www.springer.com.

---

152 
шаклланган хулқий малакалар). 
Кѝпинча кундалик мулоқотда биз ―компетенсия‖ ѐки ―билимдонлик‖ 
тушунчаларини тез-тез ишлатамиз. Айниқса, ―профессионал компетенсия‖ 
тушунчаси кѝпроқ диққатни тортади. Лекин, баъзан инсонлар билан ишлаш 
борасида ―коммуникатив компетенсия‖ тушунчаси ҳам ишлатилади. Бу аслида 
ѝзгалар билан тил топиша билиш, ѝз нутқини равон ва бир текисда тузиш орқали 
фикрларини бошқаларга этказа олиш каби муҳим хусусиятлар билан боғланади. 
Психология фанида, хусусан, унинг ―Бошқарув психологияси‖ соҳасида охирги 
пайтларда ―ижтимоий-психологик компетенсия‖ феномени ажратилмоқдаки, 
моҳиятан у – коммуникатив компетенсиядан кенгроқ ва кѝп қамровлироқдир.