Дала экинларининг асосий зараркунандалари

Гуруч узунбуруни, ёки гуруч митаси
Calandra oryzae L.
Зарари. Марказий Осиёда гуруч узунбуруни омбордаги дон запаслари учун омбор узунбурунидан ҳам хавфлироқдир, чунки гуруч узунбуруни тез кўпаяди. Гуруч узунбуруни кўпинча гуручга, лекин аксари буғдой, арпа, сули, гречиха, нўхат, ловия, оқ жўхори, маккажўхорилар донига, каноп уруғига ва ун маҳсулотларига зарар етказади.
Тарқалиши. Гуруч узунбуруни деярли ҳамма жойдаги омборларда учрайди, лекин шимолий минтақаларда, жумладан Россияда, иситилмайдиган биноларда узунбурун қишда нобуд бўлади, табиатда фақат тропикларда учрайди.
Таърифи. Гуруч узунбурунининг узунлиги 3 мм га яқин, тана тузилиши омбор узунбуруниникига ўхшайди. Қўнғизи жигар ранг; қанотустликларида иккитадан қизғиш доғи бор, орқасининг олди қисми юмалоқ нуқта шаклидаги чуқурчалар билан зич қопланган; қанотустликлари бўйлаб узунасига кетган чуқур нуқта шаклидаги эгатчалар ўтади. Қўнғизнинг қанотлари яхши ривожланган, шунинг учун омбор узунбурунидан фарқ қилади, яъни учади.
Гуруч узунбуруни билан омбор узунбурунининг тухуми, личинкаси ва ғумбаги бир-бирига жуда ҳам ўхшайди.
Ҳаёт кечириши. Гуруч узунбуруни билан омбор узунбурунининг ҳаёт кечириши умуман бир-бирига ўхшайди ва фақат қуйидаги белгилари билан фарқ қилади.
Гуруч узунбуруни қанотли бўлганидан, склад ва омборларга озиқ-овқат билангина эмас, балки ўзича ҳам киради. Бундан ташқари, гуруч узунбуруни Марказий Осиёда складлардагина эмас, баъзан далада ҳам ривожлана беради. Марказий Осиё билан Кавказ ортида узунбуруннинг маккажўхори сўтасига тухум қўйиш ҳоллари ҳам қайд қилинган. Гуруч узунбуруни қишки қаттиқ совуқларга чидамайди.
Урғочи узунбурун 500-600 та тухум қўяди; гуруч узунбуруни омбор узунбурунига қараганда тезроқ ривожланади; тухумдан 6-9 кунда личинка чиқади ва улар 12-17 кунда етилади, ғумбакнинг ривожланиши эса 7-10 кунга чўзилади. Гуруч узунбуруни ёз бўйи 8 тагача насл беради. Гуруч узунбуруни намлик танқислигига омбор узунбурунидан кўра яхши чидаш беради, намлик 6,7 % дан кам бўлгандагина личинкаси нобуд бўлади.