Дала экинларининг асосий зараркунандалари

Ҳаёт кечириши. Бу ҳашарот бир мамлакатдан иккинчи мамлакатга илдиз олган кўчат билан ўтиши мумкин. Япон тукли бузоқбоши қўнғизининг Марказий Осиёга энг яқин ўчоғи-Ажаристонда бу ҳашарот биринчи ва иккинчи ёшдаги личинкалик стадиясида тупроқда қишлаб чиқади (Узоқ Шарқда асосан катта ёшдаги личинкалар тупроқда қишлайди).
Личинкалар ҳар хил ўсимликларнинг илдизлари билан озиқланади, аммо баъзи вақтдагина айтарлик зарар етказади, чунки аксари ёввойи ва бегона ўтларнинг илдизларини яхши кўради. Фаол ҳаёт кечирган даврда тупроқнинг юза қатламларида бўлади, аммо қишлашда тупроқнинг 45 см чуқурлигига тушади. Личинкалар тупроқнинг юза қатламларда ғумбакка айланади. Тупроқ ҳарорати 18-20°С бўлганда ғумбаклик стадияси 15-17 кунга чўзилади. Қўнғизлар ёзда пайдо бўлади ва кузда нобуд бўлади, кечаси ҳарорат 20-22°С дан паст бўлмаганда фаол ҳаракатланади, кундуз куни эса тупроқ орасига кириб олади.
Қўнғизлар 1-2 ҳафта қўшимча озиқлангандан кейин тухум қўя бошлайди. Урғочилари тухумларни тупроқнинг юза қатламига кичкина тўп қилиб қўяди, чириндига бой ерларга тухум қўйишни яхши кўради. Урғочи қўнғиз умрида 30 тадан 180 тагача тухум қўяди. 6-10 кунда тухумдан личинка чиқади. Личинка, тухумдан чиққан дастлабки вақтда, чириётган ўсимлик қолдиқлари ва чиринди билан озиқланади, кейинчалик ўсимликларнинг тирик илдизларини ейишга ўтади. Япон тукли бузоқбоши қўнғизи йилига бир бўғин беради.
Кураш чоралари. Япон қўнғизига қарши қандай кураш олиб борилса, Япон тукли бузоқбоши қўнғизига қарши ҳам ўшандай кураш олиб борилади, аммо физик-механиқ чоралардан автоматик самоловкалар ўрнига светоловушкалардан фойдаланилади.


Ўрта денгиз мева пашшаси
Ceratitts capitata Wied.
Зарари. Пашша личинкаси кўпгина боғ ва сабзавот ўсимликлари: ўрик, шафтоли, олхўри, олча, гилос, данакли мева дарахтлари, цитрус, ток, помидор, бақлажон, қалампир ва шу каби ўсимликларнинг меваларини истеъмолга яроқсиз қилиб қўяди.
Тарқалиши. Ҳиндистон, Эрон, Сурия, Фаластин, Туркия, Жанубий Европа, Ўрта денгиз ороллари, Шимолий, Ўрта ва Жанубий Африка, Мадагаскар, Канар, Яшил бурун ороллари, Маврикия ороли, Жанубий Америка, Гавайя ороллари, Австралия, Тасмания ороли, Янги Зеландияда учрайди. 1937 йилда Ўрта денгиз мева пашшаси цитрус мевалар билан бирга Одессага битта-яримта келиб қолди, аммо у 1938 йилдаёқ батамом тугатилди.