Д. Раҳматуллаева, У. Ходжаева, Ф. Атаханова

найгут чапан
, 
каптама чапан
деган бир неча турлари 
бўлган. Улар этник кўриниши жиҳатидан бир–биридан фарқ қилган.

Кенг, туникасимон тўғри бичимли, енгларига ҳиштак солинган чопон 
найгут чапан, 
деб аталади.
Енг ўмизи юмалоқ шаклдаги ўтказма енгли, тўғри бичимли, этагининг 
икки ён томони қирқимли, тор чопон
каптама чапан,
деб аталган. Каптама 
чопоннинг этаги ва енгига ипдан жияк тикилган.
2–расм. Эркаклар либоси. 
 

---

218 
Шалвор – 
жаргашым 
эркакларнинг бел кийими ҳисобланади. Ушбу 
шалвор жун, чит, баъзида ошланган майин, бахмалсимон чарм ва теридан
ҳам тикилган. 
 
Қирғиз эркакларининг бош кийимига тўхталганда, дастлаб қалпоқларни 
қайд этиш мумкин. Қалпоқларнинг бичими ҳар хил бўлган. 
Калпак 
(қалпоқ), 
ҳақли равишда, қадимий қирғиз бош кийимларидан бири
 
саналади.
 
Қалпоқ 
тўрт қийиқли бўлиб, юқоридан пастга томон кенгайиб борган. Икки ёнининг 
уч қисми тикилмаган. Қуёш нуридан сақлаш учун уни юқорига қайириб 
қўйиш ёки пастга тушириш мумкин бўлган. Қалпоқнинг уч қисми шокила 
билан безатилган. Зодагонлар қалпоқларининг тепа қисми баланд бўлиб, 
чеккаларига қора бахмал тикиб, жило берилган. Оддий халқ қалпоқни сатин, 
болалар қалпоғини қизил бахмал ёки қизилранг мато қўйиб безаган. 
XIII асрларда кигиз қалпоқлар Ўрта Осиё халқларининг бош кийимлари 
сафидан ўрин олди. Оқ кигиз қалпоқ қирғизларда энг кенг тарқалган бош 
кийим ҳисобланади.
Малахай
– бош кийимнинг бир тури. Ушбу бош кийим кураккача тушиб 
турганлиги, орқаси узун, чаккаси ён қисмига уланиб кетганлиги билан 
қалпоқдан фарқ қилади. Малахай тулки мўйнаси, қўзи ёки буғу мўйнасидан 
тикилган, устига мато қопланган. 
Қирғиз миллий эркаклар либосининг бир қисмини ташкил этадиган, кенг 
тарқалган қишки бош кийим – 
тебетей
ҳисобланади. Тебетейнинг тепа 
қисми текис тўртта қийиқ бўлакдан иборат бўлиб, бахмал ёки мовут 
матосидан тикилган, унга тулки ёки сувсар мўйнаси билан безак берилган. 
Агар бирор киши хонликка кўтарилганда, яъни мавқеи ошганда бошига 
қизил – тебетей
кийган. Қадимда қирғиз халқининг бир удуми бўлган. Бу 
удумга кўра, нуфузли боён хизмат важидан тегишли жойга ўз чопарини 
юборади. Чопари эса хўжайинининг тебетейини кийиб олади.
Эркаклар илгари таги қалин кигиз этик кийган. Қирғиз пойабзалининг 
яна бири тури –