Д. Раҳматуллаева, У. Ходжаева, Ф. Атаханова

 
 

---

215 
Қирғиз либоси 
Қадимда қирғизлар кўчманчиликда турмуш кечирган. Қирғизларнинг 
урф–одатлари ва анъаналари кўчманчи ҳаёт тарзида шаклланган. Ўтовлар 
кўчманчи бўлиб яшашда қўл келган. Бир жойга кўчиб ўтганда ўтов қуриш 
кўнгилга яқин тантана ҳиссини уйғотган. Ана шундан ўтов қуриш ва унга 
кўчиб ўтиш расми пайдо бўлган. Ўтовга кириб яшашгача бир неча маросим 
ва тантаналар ўтказилган (1–расм). Қадимда кўчманчи қавмларнинг урф–
одатига кўра, эгасининг насл–насаби, нуфузидан келиб чиқиб, ўтовлар 
қурилган. Ўтовга кираверишдан чап томони 
эр жак –
эркакларники 
ҳисобланган. Эркаклар чап томонга ўзларига хос ашёлар, яъни ов қуроли, от 
қамчинини осиб қўйган. Ўтовнинг кираверишдан ўнг томонини эса 
эпчи 
жак
– аёллар эгаллаган, демак, бу томон уларга тегишли саналган.
Ўнг томонда сандиқ, кийим–кечак, озиқ–овқат турган, ошхона бўлган. 
Одатда ўзига тўқ одамларнинг бир нечталаб катта ва кичик ўтовлари бўлган. 
Кичик ўтов 
ашхана–уй
– ошхонадан иборат бўлиб, бу ерда идиш–товоқ ва 
озиқ–овқат сақланган. Яна вақтинчалик, омонат ўтов – 
мейман–уй, 
яъни
 
меҳмонхона ҳам бўлган. Кейин бойнинг иккинчи ва учинчи хотинлари учун 
ҳам махсус ўтовлар барпо этилган. Янги турмуш қурган ўғилларга ҳам ўтов 
берилган. Жамиятдаги табақалар қатламига кўра, авом халқ ўтови бой 
одамларникидан ўтовининг безалишида фарқ қилган. Вақтлар ўтиб, 
қирғизлар ўтроқ ҳаёт кечира бошлади. 
Аёлларнинг хилма–хил тақинчоқларини аёл тақинчоқларини кўздан 
кечирсак, унда учта асосий этник ва тарихий–маданий алоқалар йўналишини 
кўришимиз мумкин. Ушбу йўналишлар: шакли, ишланиш усули ва 
безалиши, яъни тақинчоқларга ўйилган чизги–орментлардир. Булар қозоқ ва 
ярим кўчманчи бўлган ўзбек халқида ҳам учрайди. Мазмунан бу 
тақинчоқларда Синьцзян уйғурлари ва мўғулларга хос чизги ифодалари ҳам 
ўрин олган. Демак, Марказий Осиё халқлари бир–бирлари билан маданий 
алоқадабўлган, яъни уларнинг маданият ва санъатида муштараклик бўлган, 
деб хулоса чиқариш мумкин. Бориб–бориб ўзбек ва тожик халқлари санъати 

---

216 
ва маданиятида ҳам айни шу яқинликнинг гувоҳи бўлишимиз мумкин. 
Қирғиз либоси орадан неча асрлар ўтибдики, ўз миллийлигини сақлаб 
келмоқда.