Д. Э. Артиқов, К. С. Аюпов Шамол энергияси ва ундан

2.9. Turli kesuvchi gorizontal tekisliklari uchun azimutal burchak _i va mazkur burchakka mos keluvchi bir qator parametrlarning qiymatini aniqlash
Profil joylashuvining o‘zgaruvchan azimutal burchagi (2.4 – rasm)
_i = iH_ , (2.22)
bu yerda i = 0, 1, 2, …, n_ (1.1 – jadvalga qara);
H_ =2/n_ – (2.23)
Burchak bo‘yicha qadam; n_ – burchak bo‘yicha sonli integrallashda qadamlar soni.
2.4 – rasmga muofiq og‘ma profillar uchun aniqlashtirishlarni hisobga olgan holda to‘g‘ri vertikal parraklar uchun nisbiy tezlikni burchak bo‘yicha i-qadamli profil tekizligiga proeksiyasining xujm burchagi tangensi
, (2.24)

Shamol usti tomon

Shamol osti tomon

2.4 – rasm. To‘g‘ri vertikal parrakli shamol g‘ildiragi uchun parrak ko‘ndalang kesim tekisligida tezliklar va ta’sir kuchlarining chizmasi:
1 – Tezlik o‘qi; 2 – bo‘ylama o‘q; 3 – profil tagi
bu yerda _k (2.10) – (2.12) formulalardan biri bo‘yicha aniqlangan ; –parraklar shakliga bo‘g‘liq ravishda (2.4) – (2.6) formulalardan biri bo‘yicha aniqlangan; – beriladigan yordamchi tezyurishlilik koeffitsienti; Z_b > 1; V₁ – rotor midel kesimidagi tezlik.
(2.24) ifodadagi maxraj _I ning xech bir qiymatida nolga teng bo‘lmaydi, chunki bo‘lsa, (2.17) va (2.18) nisbatlar tufayli bo‘ladi.
Profilning aerodinamik tafsiflari jadvalidan _i burchakka yaqin hamda kattaligi bo‘yicha o‘ngda bo‘ladigan  xujm burchagini aniqlaymiz.
1.2 – jadvalni ko‘rib chiqamiz. Topilgan  element raqami it bo‘lsin.
_I burchakdan katta (it) element hamda _I dan kichik bo‘lgan oldingi (it-1) elementga egamiz_i.
Takidlash joizki, _i burchak 1.2 –jadvalda berilayotgan barcha  elementlardan katta bo‘lsa, u holda it raqamiga oxirgi elementning raqami beriladi, ya’ni it = n_jad; Отметим, что если угол _i больше всех, задаваемых в табл. 1.2 элементов , то номеру it присваивается номер последнего элемента,
т.е. it = n_jad; _i burchak berilayotgan barcha  elementlardan kichik bo‘lsa, u holda it raqamiga birinchi elementning raqami beriladi, ya’ni it=1.
1.2 – jadvaldan it - 1 va it raqamlarga mos keladigan ko‘tarish kuchi va profil qarshiligi koeffitsientlari va yosib olamiz:


Chiziqli interpolyatsiya yordamida _I mos keluvchi va koeffitsientlarini aniqlaymiz. Endi it raqamning uchta variantini ko‘rib chiqamiz.
it raqamli nuqta  massiv boshlang‘ich va oxirgi elementlarining raqami emas:
; (2.25)
, (2.26)
bu yerda
. (2.27)
it raqamli nuqta 1 raqamli massivning chetki nuqtasiga mos keladi:
; (2.28)
, (2.29)
bu yerda
. (2.30)


it raqamli nuqta n_jadv raqamli massivning chetki nuqtasiga mos keladi:
; (2.31)
, (2.32)
bu yerda
. (2.33)
Bu yerda  xujm burchagi massivining chetki nuqtalari uchun nuqtali egrilikka urinma bo‘yicha ekstrapolyatsiya amalgam oshiriladi.
Nisbiy shamol tezligining profil tekizligiga proektsiyasining kvadratini midel kesimidagi shamol tezligi kvadratiga bo‘linmasi:
(2.34)
Profil xordi va unga normal (profil tekisligida) yo‘nalishida profilga ta’sir qiluvchi aerodinamik kuch komponentlarining koeffitsientlari quyidagichadir:
; (2.35)
. (2.36)
Profil va gorizontal tekisligiga proektsiyalanganga (2.1–2.4 – rasmlarga qara) ta’sir qiluvchi aerodinamik kuch komponentlarining koeffitsientlari quyidagilarga teng:
; (2.37)
. (2.38)
Elementar kuchlarning 0X bo‘ylama o‘qiga (2.1–2.4 – rasmlarga qara) proektsiya koeffitsienti
. (2.39)
Elementar kuchlarning OX bo‘ylama o‘qiga proektsiyasi
, (2.40)
bu yerda b – parrak uzunligi bo‘yicha profil xordining o‘zgarmasi;
– (2.41)
azimutal  burchak bo‘yicha i-qadamdagi profil tekisligida tezlikdagi bosim;
– (2.42)
uning k-sohasidagi parrakning elementar uzunligi.
Elementar kuchlarning (2.42) va (2.39) larni hisobga olgan holda 0X bo‘ylama o‘qiga proektsiyasi
,
yoki
. (2.43)