Çolpan’in köŞe yazilari (İnceleme-metiN)

3.1.29.
 
Millet Meselesi
80
 (1923) 
Taşkent’te Kazak–Kırgız lehçesinde çıkan dostumuz “Ak Jol”, “Türkistan’daki 
Milletleri Birbirine Yakınlaştırmak Gerek” başlığı ile bir baş makale yazmıştır. 
Bu milletler meselesinin yeniden ortaya çıkması, Sovyetler Hükümetinin eski ve 
güçlü esaslarından en büyüğüne yine bir defa dönmek demektir, bu dönüş gerekli, lazım 
79
Dostumuz “Zerefşan”– “Zerefşan”gazetesi göz önünde tutulmakta. Adı geçen gazete Semerkant’ta 1927 
yılı 27 Ekimde, Gazi Yunus’un hareketi va Türkistan Merkezi İcra komitesinin yardımı ile çıkarılmıştır. 
80
“Türkistan” gazetesinin 1923 yılı 22 Mayıs 134. sayısında “Q” imzası ile neşredilmiştir. 
“Ak Jol” gazetesinde basılan “Türkistan’daki Milletleri Birbirine Yakınlaştırmak Gerek” adlı makale 
münasebeti ile yazılmış. İlk kez Çolpan’ın “Eserler”inde 4. ciltte tekrar yayımlanmıştır. 

---

159 
zorunlu bir dönüştür. Yoksa işte bu NEP (yeni iktisat siyaseti) in sayesinde bu önemli ve 
güç mesele oldukça unutulup, gözden düşürülmüştü. Şayet mesele bitip, hallolup, bir 
tarafa bırakımış olsa, kabul ama öyle değil. Bunu dostumuz “Ak Jol” da: “Millet meselesi 
bitti diyenlerin sözü asılsız, kıp kızıl yalan. Yoldaş Trotskiy’in söylediği gibi millet 
meselesi halloldu diye yürüyenler o meselenin içinde boğulup kalan kişilerdir… ” diye 
sözler ile bilgilendirmiştir. 
Özellikle bizim Türkistan’da bu meselenin kendine göre bir hassasiyeti var. Bunu 
yoldaşımız “Ak Jol” kendi görüşü ile görüp ispat etmektedir. Yani millet meselesinde 
ezilenlerin ezileni olarak göçebe halkı gösterip şöyle demiştir: 
“Türkistan’daki halklar arasında büyük baş hayvancılık ile uğraşan, hayvancılığı 
terk etmeyen ama bir adım ileri de götüremeyenler
Türkmenler ile Kırgız ve Kazaklardır. 
Bunun için yeni iktisat siyaseti arkasında Türkistan’daki diğer halkların ağzına düşenler, 
geride kalanlar da Türkmenler ile Kırgız ve Kazaklardır”. 
Lakin böyle güç bir mesele hakkında yazılırken, açık seçik, dosdoğru, ay gibi parlak 
yazmak gerekirdi. Hâlbuki yoldaşımız “Ak Jol” güçlü bir öfke ile yazdığı bu makalesinde 
söylemek istediğini anlatamamıştır. İşte aşağıdaki sözlerini okuyun: 
“Yeni iktisat siyaseti çıktığından beri o yerimi böyle yaptılar şu yerimi şöyle 
yaptılar deyip sızlananlar Türkmenler ile Kırgız ve Kazaklardır. Yerleşik hayata geçmiş 
ve iktisadi yönden güçlenmiş halkların ucuza alıp, pahalıya satarak, yeni iktisat siyaseti 
sonucunda Türkmenler ile Kırgız ve Kazaklardan faydalanacakları kesindir”.
Bundan ne anlıyorsunuz? 
Böyle “kesinler” çok, fakat amaç, esas, kesin değil.
Dostumuz “Ak Jol”: “Yerli halklar birbirinden faydalanacak olsa, her ikisini de 
birleştirip ikisinide sömürmek için arkada hazırlanan sömürgeciler var. Yerli halkların 
hepsini eşit olarak sürüp, yerinden oynatıp gelen Rus zorbaları var”, diye sözleri, onun 
millet meselesine bakışını daha kesin göstermektedir. 
Türkistan’da ezilen halklar var. Ezilen sınıflar var, ezici halklar, ezici sınıflar var. 
Siyaset yaparken ezilenler ile ezicileri ayırmak gerek. Partinin son genel kurultayında bu 
konu çok konuşuldu.

---

160