Chirchiq davlat pedagogika instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi "tasdiqlayman"

Matlubot kooperativi – yuridik shaxs sifatida. 
Ishtirokchilarning moddiy 
(mulkiy) ehtiyojlarini qondirish maqsadida fuqarolarning a'zoligiga asoslangan 
ixtiyoriy birlashmasi matlubot kooperativi hisoblanadi va birlashuv uning a'zolari 
tomonidan o`z mulkiy (pay) badallarini qo`shish yo`li bilan amalga oshiriladi 
(FKning 73-moddasi). 
Matlubot kooperativi ustavida quyidagi ma'lumotlar bo`lishi kerak: kooperativ 
a'zolari qo`shadigan pay badallarining miqdori, kooperativ a'zolari pay badallarining 
tarkibi va ularning qo`shish tartibi, badalni qo`shish majburiyatini buzganlik uchun 
javobgarlik, kooperativni boshqarish organlarining tarkibi va vakolatlari, ular 
tomonidan qarorlar qabul qilish tartibi, shu jumladan qarorlar bir ovozdan yoki 
ovozning ko`pchiligi bilan qabul qilinadigan masalalar va shuningdek kooperativ 
ko`rgan zararlarni kooperativ a'zolari tomonidan to`lash tartibi to`g`risidagi 
masalalari ko`rsatiladi. 
Matlubot kooperativining nomida uning faoliyatini asosiy maqsadi ko`rsatilishi, 
shuningdek “kooperativ” so`zi yoki “matlubot jamiyati” degan so`zlar bo`lishi kerak. 
Matlubot kooperativining a'zolari uning majburiyatlari bo`yicha har bir 
kooperativ a'zosi to`laydigan qo`shimcha badalning to`lanmagan qismi doirasida 
subsidiar javobgar bo`ladilar. Bu holda kooperativ a'zolari solidar javob beradilar 
(FKning 73-moddasi, 5-bandi). 
Matlubot kooperativining tijorat faoliyatiga nisbatan Fuqarolik kodeksining 
tijoratchi tashkilotlar to`g`risidagi qoidalari qo`llaniladi. O`zbekiston Respublikasi 
Matlubot kooperatsiyasi xalqaro kooperativ alyansida va boshqa xalqaro 
tashkilotlarda qatnashishi mumkin. 
Jamoat birlashmalari – yuridik shaxs sifatida. 
O`zbekiston Respublikasining 
Konstitutsiyasi va boshqa qonunlarida belgilangan huquqlari, erkinliklarini va 
siyosat, iqtisod, ijtimoiy rivojlanish, fanmadaniyat, ekologiya va hayotning boshqa 
sohalaridagi qonuniy manfaatlarini birgalikda ro`yobga chiqarish uchun birlashgan 
fuqarolarning xohish-irodalarini erkin bildirish natijasida vujudga keladigan ixtiyoriy 
tuzilma jamoat birlashmasidir. Siyosiy partiyalar, ommaviy harakatlar, kasaba 
uyushmalari, xotinqizlar, yoshlar va bolalar tashkilotlari, faxriy va nogironlar 
uyushmalari, ilmiytexnikaviy, madaniy-ma'rifiy va boshqa ko`ngilli jamiyatlar, ijodiy 
uyushmalar, yurtdoshlar birlashmalari, fondlar, assotsiatsiyalar va fuqarolarning 
boshqa birlashmalari jamoat birlashmasi deb ataladi. 
Faoliyati jamiyatning axloqiy negizlarini, umumbashariy insonparvarlik 
qadriyatlarini buzishga qaratilgan, shuningdek konstitutsion tuzumni g`ayriqonuniy 
yo`l bilan o`zgartirish yoki O`zbekiston Respublikasi xududining birligini buzish, 

---

63 
urushni, zo`ravonlikni va shafqatsizlikni, jamiyatni parchalashga olib boradigan 
ijtimoiy, shu jumladan sinfiy shuningdek irqiy, milliy va diniy adovatni avj oldirish, 
qonun bilan ta'qiqlangan boshqa xatti-xarakatlar qilish maqsadini ko`zlaydigan 
jamoat birlashmalarining tuzilishiga yo`l qo`yilmaydi. Xarbiylashtirilgan jamoat 
birlashmalari va qurolli tuzilmalar, shuningdek diniy xarakterga ega partiyalar, 
ularning filiallari va boshqa struktura bo`laklari tashkil etish ta'qiqlanadi. 
Jamoat birlashmalari qonunda ko`rsatilgan miqdordan kam bo`lmagan 
tashabbuskor guruh tomonidan tuziladi54. Buning uchun ta'sis qurultoyi yoki 
umumiy yig`ilish chaqirib, unda ustav va rahbar organlari tasdiqlanadi. 
Ustavda quyidagilar ko`rsatiladi: 
1.
Jamoat birlashmasining nomi, maqsadi va vazifasi.