Chirchiq davlat pedagogika instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi "tasdiqlayman"

Ishlab chiqarish kooperativlari – yuridik shaxs sifatida. 
Fuqarolarning 
shaxsiy ishtiroki, a'zolarning (ishtirokchilarning) mulki bilan qo`shiladigan pay 
badallarini birlashtirish asosida birgalikda ishlab chiqarish yoki boshqa xo`jalik 
faoliyatini olib borish uchun a'zolik negizidagi ixtiyoriy birlashmasi ishlab chiqarish 
kooperativi hisoblanadi. Qonunda va ishlab chiqarish kooperativining ta'sis 
hujjatlarida uning faoliyatida a'zolik asosida yuridik shaxslar ham ishtirok etishi 
nazarda tutilishi mumkin (FKning 69-moddasi). Ishlab chiqarish kooperativining 
a'zolari kooperativning majburiyatlari bo`yicha qonunda va kooperativ ustavida 
nazarda tutilgan miqdorlarda va tartibda subsidiar javobgar bo`ladilar. 
Kooperativning firma nomi kooperativ nomini va “ishlab chiqarish kooperativi” 
degan so`zlarni o`z ichiga olgan bo`lishi kerak. Ishlab chiqarish kooperativlarining 
huquqiy mavqei va a'zolarining huquqiy burchlari Fuqarolik kodeksi hamda boshqa 
qonunlar bilan belgilanadi. Kooperativ fuqarolar istagi bilan yoki yuridik 
shaxslarning tashabbusi bilan mutlaqo ixtiyoriylik asosida tashkil etiladi. Kooperativ 
a'zolari bo`lgan fuqarolarning soni uch kishidan kam bo`lmasligi kerak. 
Kooperativ mustaqil tarzda ham, mulkning har qanday shakliga mansub 
korxonalar, muassasalar, tashkilotlar huzurida ham tashkil etilishi va faoliyat 
ko`rsatishi mumkin. 
Kooperativning ustavi kooperativ ta'sis etishni istagan fuqarolarning umumiy 
yig`ilishida yoki yuridik shaxslar muxtor vakillarining yig`ilishida qabul qilinadi va 
kooperativ joylashgan yerdagi tuman hokimligida ro`yxatga olinadi. Kooperativning 
oliy boshqaruv idorasi umumiy yig`ilishi –konferensiya, syezd bo`lib, ular kooperativ 
raisini (boshqaruvini), taftish komissiyasini (taftishchini) saylaydi va ularga 
kooperativni boshqarish bo`yicha o`z vakolatlarini topshiradi. 
Kooperativning mol-mulki o`z a'zolarining pul va moddiy badallari, banklarning 
kreditlari, o`zi ishlab chiqargan mahsulotlar, bu mahsulotlarni sotishdan, kooperativ 
ustavida nazarda tutilgan o`zga xil faoliyatdan kelgan daromadlar hamda qonunlarda 
man etilmagan boshqa manbalar hisobiga hosil bo`ladi. 
Kooperativ o`z faoliyatini quyidagi hollarda tugatadi: 
1. Mol-mulk egasining yoki u vakolat bergan organning qaroriga yoxud sudning 
hal qiluv qaroriga muvofiq; 
2. Agar ro`yxatga olingandan bir yil o`tgach ishlab chiqarish, xo`jalik faoliyatini 
boshlamasa yoki amalda to`xtatib qo`yilgach, daromadlar to`g`risidagi deklaratsiyani 
topshirgan vaqtdan boshlab bir yil davomida faoliyatini boshlamasa; 
3. Olti oydan ko`proq vaqt davomida to`lovga qobiliyatsiz bo`lsa; 
4. O`zbekiston Respublikasi qonunlarida ko`zda tutilgan boshqa hollarda. 

---

62 
Kooperativ tugatilgan taqdirda unga nisbatan haqdorlar va yollanib 
ishlovchilarning da'volari qondirilgandan keyin qolgan mol-mulki kooperativ a'zolari 
o`rtasida ustavda ko`rsatilgan tartibda taqsimlanadi.