Chiqindilarni boshqarish

Chiqindilarni ko‘mib tashlash. QMCHlarni yo‘qotishda dunyo bo‘yicha bu eski usullardan hisoblanadi. Chiqindilarni ko‘mib tashlash yer usti geologik qatlamda amalga oshiriladi.
QMCHlarni notashkiliy yig‘ish, g‘aramlash va saqlashda yuqori sanitarepidemiologik va kimyoviy xatarligini bilgan holda, poligonga mo‘ljallangan yer tanlashda qator masalalarni o‘rganish zarur:

• 
  Chiqindi joylashtirilayotgan joyning o‘rnini;
  
• 
  Joyning relefini;
  
• 
  QMCHlar poligonlariga mo‘ljallangan joyning yer qatlami geologik tarkibini;
  
• 
  Atrof tabiiy landshaft ko‘rinishini;  Kutilayotgan shamol esishini.
  

QMCHlar poligonlariga joylashtirishga, yuqorida qayd etilgan faktorlarni malakali mutaxassislar tomonidan ko‘rib chiqilgandan va ekologik ekspertizadan o‘tkazilgandan keyin joy tanlanadi.
Chiqindixonalarning an’anaviy ravishda yoqib yuborilishi ko‘pgina muammolar, jumladan atmosfera havosi va suv havzalarining ifloslanishiga, har xil kasalliklarning kelib chiqishiga, sudralib yuruvchilar va qushlarning yo‘qolishiga sabab bo‘ladi. O‘tgan asrning 50-yillari oxirida, chiqindilari belgilangan oraliqda tuproqqa qo‘shilib ketadigan “sanitar poligonlar” paydo bo‘lgan.
Zamonaviy poligonlar chiqindi va atrof muhit o‘rtasida aloqadorlik o‘zaro aloqadorlik bo‘lgan murakkab tizimga ega. Xususan chiqindilar tarkiblarga ajralishini qiyinlashtiradigan “Sekin ta'sir qiladigan bomba”ga xos xususiyatga ega. Shuning uchun poligonlarda chiqindilarni qayta ishlash va rekultivatsiya qilish choratadbirlarini rejalashtirish muhimdir.
QMCHlar poligonlariga qo‘yiladigan asosiy talablar:

1. 
   Poligonlarga yog‘ingarchilik suvlari qo‘shilib ketmasligi uchun yaqin joylagan suv havzalaridan belgilangan balandlikda bo‘lish kerak. Bunda sanitarepidemiologik xavf xatar kelib chiqishi nazarda tutiladi.
   
2. 
   Chiqindi poligoni shunday joylashtirilgan bo‘lish kerakki, atrofi katta daraxtzor bilan o‘ralgan, poligon tomonidan esayotgan shamol yo‘nalishi yaqin aholi punkti tomon yo‘naltirilmagan bo‘lishi lozim.
   
3. 
   Poligon ko‘p yil xizmat qilishini ta'minlash uchun, asosi suv o‘tkazmaydigan qatlam bilan qoplangan bo‘lishi, ko‘chish xavfi bo‘lmasligi, joylashtirilayotgan chiqindilar tuproqqa va sizot suvlariga aralashib ketmasligi ta'minlangan bo‘lishi lozim.
   
4. 
   QMCHlar mayda va uchuvchi bo‘laklarga bo‘linib ketmasligini hisobga olgan holda chiqindi joylashtirish joylariga bir tekis va zich joylashtirilishi kerak.
   
5. 
   Sizot suvlari poligon asosiga tushmasligi zarur.
   
6. 
   QMCHlarni joylashtirish balandligi 2 metrdan oshmasligi kerak. QMCHlarning mayda va uchuvchan zarrachalari uchib ketmasligi uchun zichlangan
   

QMCHlar shamol yo‘nalishi tomonini qoplagan bo‘lishi, shuningdek har xil ifloslantiruvchi moddalar, chivinlar uchmasligi ta'minlangan bo‘lishi lozim.

7. 
   QMCHlarni ajratish va qayta ishlanishini ta'minlashda oldindan
   

rejalashtirilgan xarita bo‘yicha joylashtirilishi, saqlanishi va to‘planishi lozim.

8. 
   Poligonlardan foydalanishda sanitar-epidemiologik me'yorlari ta'minlanishi kerak.
   
9. 
   QMCHlarni (xaritada joylashtirilishini hisobga olgan holda) ustki zaxira qatlam bilan qoplanishi lozim.
   
10. 
    Poligon hududida QMCHlarning yonish ehtimoli oldi olingan bo‘lishi zarur.
    
11. 
    Qurg‘oqchil davrida yonish xavfi yuqoriligini ta'minlash uchun suv ta'minoti ta'minlangan bo‘lishi lozim.
    
12. 
    QMCHlarning zarar keltiruvchi hayvonlar, portlash xavflili, zaharli sanoat chiqindilarining zarari tegmaydigan holda joylashtirilishi va saqlanishi lozim.