Chiqindilarni boshqarish

II BOB. QATTIQ MAISHIY CHIQINDILARNI UTILIZATSIYA QILISH VA QAYTA ISHLASH.

2.1. Qattiq maishiy chiqindilar

Insonlar hayoti ko‘plab turli chiqindilar paydo bo‘lishi bilan tavsiflanadi. So‘nggi yillarda sayyoramizda aholining ehtiyoji sezilarli darajada oshishi har xil turdagi chiqindilar, shu jumladan qattiq maishiy chiqindilar (QMCH)ning keskin oshishiga olib kelmoqda. Dunyo bo‘yicha oxirgi yillarda atrof tabiiy muhitga joylashtiriladigan qattiq maishiy chiqindilar 500 mln. tonnaga yetishi kutilmoqda.
Atrof tabiiy muhitga joylashtirilayotgan qattiq maishiy chiqindilar biologik, kimyoviy va biokimyoviy ifloslantiruvchi moddalarning manbai bo‘lib xizmat qilmoqda. Bu chiqindilar insonlar hayoti va sog‘ligiga, shuningdek keyingi avlodlarga salbiy ta'sir ko‘rsatadi. Bundan tashqari qattiq maishiy chiqindilar sanoat tarmog‘ini rivojlantirishning qimmatbaho moddalar manbalaridan biri hisoblanadi.
Ishlab chiqarishni chiqindisiz tasavvur qilish mumkin emas, xuddi shunga o‘xshash, har qanday iste'mol jarayoni chiqindi hosil bo‘lishiga olib keladi. Ishlab chiqarish jarayonlarini takomillashtirish, bozorlardan foydalanishning kengayishi, aholi turmush darajasining o‘zgarishi natijasida QMCH larning miqdoriy va sifat tarkibi sezilarli darajada o‘zgarib bormoqda.
Qattiq chiqindilarni qayta ishlashning to‘plangan muammolarini hal etish hozirda asosiy ahamiyyatga ega. Bugungi kunga kelib qazilma boyliklar: neft, ko‘mir, qora va rangli metallar uchun tabiiy xom ashyo manbalarining kamayib yoki yo‘q bo‘lib ketishi chiqindilardan xalq xo‘jaligining barcha tarmoqlarida to‘liq foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi. AQSH, Yaponiya, Boltiqbo‘yi mamlakatlari va Germaniyaga davlatlarida iqtisodiy sohani rivojlantirish shu tariqa amalga oshirilmoqda. Bozor iqtisodiyoti sharoitida davlat tashkilotlari, tadqiqotchilar, tadbirkorlar oldida barcha turdagi qattiq chiqindilarni to‘liq ishlatish, chiqindisiz texnologiyalarni qo‘llashning eng yuqori darajasiga erishish vazifalari turadi.
Qattiq maishiy chiqindilarni utillashtirish va qayta ishlashda aniq ilmiyasoslangan klassifikatsiya, qimmat va murakkab uskunalar va iqtisodiy baza yo‘qligi qiyinchiliklar tug‘diradi.