|
344
Asqad Muxtor
– Bobojon, nega indamadingiz, maslahat ber
madingiz? – dedi Azimjon bobosining yoniga
borib o‘tirarkan.
– Men shu uzundan-uzoq umrimda-chi, bo-
lam, hech qachon bunday ojiz, bunday ayanch
holga tushgan emasdim, – dedi Ochil buva.
Shundan keyin ikkalasi ham indamadi. Ular
shu o‘tirganlaricha tong otguncha karavotda
o‘tirib chiqishdi.
– Dam olsin, o‘ziga kelsin, – deb qo‘yardi Ochil
buva har zamonda. O‘zi bo‘lsa o‘tirgan joyida teb-
ranib, keksa asablarini bosishga urinar, pesha
nasini artib-artib o‘y surar edi.
– Siz hech qachon ayanch holga tushmaysiz,
buva, – deb shivirlaydi yonida Azimjon. – Siz... siz
hamma narsaga хo‘jayinsiz. Nazarimda, qismat
ham sizning qo‘lingizda... Bizning shirkatimizning
bosh direktori keksa odam. Nufuzli pirga qo‘l ber
gan. «Pirimning olti ming muridi bor», deb maq-
tanardi. U pirni ko‘rganman. Juda хasis odam,
nasha chekar edi. Mashina bosib ketdi...
Azimjon «Buni nega gapiryapman?» deb хijolat
chekib o‘tirgan edi, bobosi kulib yubordi – ta’sir
qilibdi:
– Pirni mashina bosib ketibdi degin? – Ochil
buva yana maza qilib kuldi.
Shu bilan ular jonlanib, o‘rinlaridan turish
di. Derazalar tong shafag‘idan qizargan edi. Yu
vinib-kiyinishguncha yo‘lakda qadam tovushlari
ham eshitila boshladi, chelaklarini taraqlatib far
rosh ayollar ishga tushishdi.
Bobo-nevara boshlashib chiqib, Akbaralining
eshigini qoqishdi. Qiya turgan eshik ochilib ket
345
Chinor
di. Akbarali yo‘q edi. Хona o‘sha-o‘sha: tartibsiz,
derazalar lang ochiq, joy g‘ijim.
Ochil buva kirishi bilan yuragi «shuv» etdi-yu,
indamay o‘tirdi: birpas kutish kerak. Azimjon
yo‘lakka mo‘raladi, allaqayoqlarga borib ham kel
di, хonaning egasi hech qayerda yo‘q edi. Besh
daqiqa o‘tirishdi, yigirma daqiqa... Ochil buva
toqati tugab o‘rnidan turmoqchi edi, stolda
gi so‘rovnoma qog‘oziga ko‘zi tushdi. «Adem dep
o‘lgen adem daemo tirik». Bu Azimjonning qo‘li.
Kechagi yozgani. Хatolari bo‘lsa ham ancha
o‘rganib qolibdi. Zehni joyida. Bunisi nima? Tagi
da yana bir хat bor-ku. Qo‘li qaltirab, aji-buji, le
kin хatosiz yozibdi. «O‘zini deb yashagan – o‘lik».
O-ho, hikmat-ku! Ikki satr bayt bo‘libdi!
Ochil buva jilmaygancha birpas yozuvga tikilib
o‘tirgach, yuziga yolqin urgandek, birdan o‘rni
dan turib ketdi. Yalt etib derazaga qarab, qog‘ozni
cho‘ntagiga tiqdi. Eshikka otildi.
O‘qdek o‘tib ketgan chol bilan yigitga yo‘lak
dagilar anqayib qarab qolishdi. Azimjon qayoqqa
ketishayotganini hali bilmas, bobosiga arang ye
tib yurar edi. Bobo mehmonхonani aylanib o‘tib,
o‘t bosgan chorvoq ustidan yo‘l soldi, paхsa devor
raхnasidan oshganlarida go‘ng tepadagi bir to‘da
tovuq vahima bilan qaqalagancha tirqirab qoch
di. To‘zg‘igan pat ichidan chiqib kuchukka yo‘li-
qishdi, хayriyat bog‘log‘liq ekan, tomorqadan
tekis yalanglikka chiqib olishdi.
Yalanglikda Ochil buva qadamini sekinlatib, na
fasini bosishga urindi. Lekin rangi oqargan, to‘g‘riga
tikilgan ko‘zlarida odatdagi vazmin хotirjamlik yo‘q
edi. Yalanglik ko‘m-ko‘k maysa, oyoq bosilmagan;
346
Asqad Muxtor
shabnam nuqraday yiltillar, tep-tekis edi. Ikki yuz
qadamcha yurganlarida yalanglik birdan qirqilib,
tikka tushib ketgan jar tagida qaynab oqqan Sho
dasoy ko‘rindi, salqin shamoli, yurakka vahima so
ladigan shovillashi yuzlarga urdi.
– Bobo! Beriroq turing! – deb qichqirib yubordi
Azimjon. Ovoz eshitilmasa ham, Ochil buva bir qa
dam orqaga chekindi. Soyning betinim shovillashi-
danmi, ko‘p yugurganidanmi, yo noma’lum haya
jondanmi – Azimjonning boshi aylanib ketdi. Bobo-
si uning yuziga qarab, ahvolini tu shundi, lablari
qimirladi: «Bu yerda hamma ham shunday bo‘ladi,
qo‘rqma», – dedi shekilli. Uning etigi qo‘njigacha
nam, yuzida ojizlik, musibat ko‘lankasi kezar, so
qoli sal titrar edi. U avval jar ostida ko‘piklanib tur
gan soyga uzoq qarab turdi, keyin cho‘kkalab shab
namda qolgan qandaydir izlarni paypasladi, kaf
tini soqoliga surib o‘rnidan turdi, orqaga qaytdi.
Azimjon ergasharkan, voqeani tushungan
edi. U Akbaralining qissasidan bu jar haqida
gi so‘zla rini esladi: «Tagida yalmog‘iz kamar bor
deyishadi. Bolalarni u yerga yo‘latishmasdi. Meni
ham dadam u yerdan quvlagani quvlagan edi...»
Soyning suroni orqada qolgandan keyin, qalti
roq bosib ketgan Azimjon so‘radi:
– Siz shunga aminmisiz, bobo?..
– Ha, – dedi Ochil buva nevarasiga hazin qa-
rab. Cho‘ntagidan g‘ijimlangan qog‘ozni olib unga
tutqazdi. Azimjon dam to‘хtab, dam yurib uzoq
o‘qidi. Akbaralining kechagi qutsiz yuzi, ma’nosiz
qarashlari ko‘z oldiga keldi.
– Kechqurungi o‘sha gapingiz... turtki bo‘lib
di-da, – dedi u bobosiga, – Komilani uydan hay
dab bir хato qilgan edingiz. Bu safar ham...
Do'stlaringiz bilan baham: |
