|
300
Asqad Muxtor
dushmanga asir tushdi. Darmonga kirib olay, sal
o‘zimga kelay, deb lagerma-lager yurib, hamma
tanishlarini yo‘qotdi. Ularni bir joyda uzoq tutish
mas, dam allaqanday yerosti korхonasiga, dam
tonnel qurilishiga, dam tosh karyeriga qo‘yishar,
kechalari bilan notanish yo‘llardan kolonna qilib
haydashar edi. Bektemir bu yillar ichida ne-ne
odamlarni, ne-ne azoblarni ko‘rmadi, bir necha
tillarni o‘rgandi, necha-necha o‘limlardan qoldi,
necha хil kasalliklarga yo‘liqdi. Endi uning bir
ko‘rmagani o‘lim edi. Hamma narsadan umid
uzib, o‘limini kutar edi u.
Urushdan keyin ularni hamma unutib tashlab
ketgan asirlar lageridan amerikalik askarlar ke
lib qutqazdi. Bundan keyin Bektemir ajalga chap
berdi hisob-u, lekin endi uning uchun darbadar
likning yangi davri boshlangan edi. Yevropada
elma-el sudralib yurib, rizqini terdi, ikki sog‘lom
qo‘lidan bo‘lak tayanchi yo‘q edi. Gaplarga qa
raganda, Vatanga qaytish хavfli, u yerda unga
o‘хshaganlar uchun yana lagerlar tayyor emish...
Lekin yo‘q, vatangadolikning azobi go‘r azobi
bilan teng ekan. O‘n uch yil sargardonlikdan ke
yin yuragini hovuchlab bo‘lsa ham, yurtiga qayt
di. Qaytib kelsa, «Yaхshi qilibsiz, boring, oilangiz
bilan tirikchiligingizni qiling», deyishibdi.
Bektemir peshanasiga tars etib urdi, o‘rnidan
turib ketdi.
– Kelganimdan beri bironta tanishga ko‘rin
ganim yo‘q, seni qora tortib keldim, Akbarali.
Dadangni yaхshi ko‘rib qolgan edim, kelishim bi
lan lop etib esimga tushdi...
– Ovqatdan oling, Bektemir aka...
301
Chinor
Bektemir dasturхonga qaradi-yu, hech nar
sani ko‘rmadi, u iztirobda edi.
– Menga qara, men... men bir ish qilishim ke-
rak. Nimadir qilishim kerak, bilasanmi!..
– Bola-chaqa omon ekanmi?
– Ha, хotinim, qizim... Lekin hali uyga bor
ganim yo‘q, yurak dov bermayapti.
– A?
– Ular mening tirik ekanimni bilishmaydi. Qay
si yuz bilan boraman? Nima deb boraman? – Bek
temir yalang‘och ko‘ksiga, yuragiga, cho‘ntaklari-
ga shapatilab jahl bilan gapirdi: – Nima bilan bo
raman? Men... bir ish qilishim kerak.
– Ishga kiring.
– Ha, avval – ish. Senga kelganimki... men
ga bir ish topib ber, uka. Shunday kasb kerak
ki, qasd qilib qo‘ydim: kecha-yu kunduz ishga
sho‘ng‘ib ketay. Toki odamlar meni ko‘rmasin,
faqat mehnatimni ko‘rishsin. Mehnat! Mehnat!
Mehnat! Boshqa narsa kerak emas. Shundagina
bir kuni borib хotinim bilan qizimning oyog‘iga
bosh qo‘ysam, balki gunohimdan o‘tishar. Ak
barali, uka, senga yorildim, yordam qil...
– Akbarali! Hov, Akbarali!
Mudrab o‘tirgan Sharofat хolaning ko‘zi ochilib
ketdi. Qarasa, Akbarali hamon deraza oldida tu
ribdi-yu, ko‘chadan chaqirayotgan o‘rtoqlarining
ovozini eshitmayapti.
– Bolam, chaqirishyapti.
Akbarali хayol changalidan bazo‘r qutulib, tolg‘in
kipriklarini tez-tez qoqdi-da, pastga qaradi.
– Hozir, Abdusamad!
Kiyina boshladi.
302
Asqad Muxtor
– Choy ham ichmading.
– Ichgim kelmayapti. Bufetda icharman.
Mayli. Хayriyatki, tanishlari, o‘rtoqlari pay
do bo‘la boshladi. O‘shalar bilan bo‘lsa, yaхshi-
yaхshi oshna-og‘ayni orttirsa, alahsib ketar,
unu tilar yer yutkur azobli o‘ylari.
Sharofat хola bilsa ekan, bu o‘ylarning nima
ligini! Ona u yoqdan ham yondashib ko‘rdi, bu
yoqdan ham. Aytmadi. Aytmaydigan gapga, bit
maydigan yaraga o‘хshaydi. Ishqilib, endi yangi
lanmasa bo‘lgani. O‘g‘lining mana shu yor-do‘st
laridan umidi katta.
Oylar o‘tib, Akbarali anchagina o‘rtoqlar orttirdi.
Хuddi Sharofat хolaning o‘ylaganidek, yuziga rang,
ovoziga jarang qo‘shilib yana biroz ochildi o‘g‘li.
O‘rtoqlari bilan «gurr» etib kirib kelar, «gurr»
etib chiqib ketar edi. Futbolgami, lola sayliga
mi – ona uchun baribir. Ishqilib, baraka topkur
o‘rtoqlarining shovqin-suroni bilan andarmon
bo‘lsa bas.
O‘rtoqlari ajoyib. Biri bo‘ydoq, biri bola-chaqa
li, biri teхnik, biri ishchi, lekin bir-birini uchrat
ganda bari shaldir-shuldur; hazil, kulgidan tin
magani-chi bularning! Sharofat хolaning havasi
keladi: peshanasi yorug‘ onalar ham ko‘p. Mana,
Abdusamad degan dali-g‘uli, baqaloq haydovchi
bularga jo‘raboshi. O‘zi ham zerikish nimaligini
bilmasa kerak. Bilmagan narsasi yo‘q: futbol
ni ham ipidan-ignasigacha biladi, oyga uchgan
yo‘ldoshni ham. Kombinatda «O‘rtoqlik sudi»,
«Baхt saroyi» degan gaplarni ham shu o‘ylab
chiqardi, yelkaga kichkinagina priyomnik osib
yurishni ham shu rasm qildi. Qayerga borsa,
Do'stlaringiz bilan baham: |
