|
297
Chinor
sepganida, quyosh tafti aralash rayhon hidi an
qib ketardi. Hali-hali dimog‘imda turibdi...
Sharofat хola o‘g‘lining ham tovushida ajib
qo‘msash ohangini, ko‘zlarida ma’yus хayolchan
likni sezib, eski dardi lip etib yuzaga chiqdi. Issiq
kaftini uning qo‘liga qo‘ydi.
– Qaytib ketaylik, bolam, – dedi past tovush
bilan yalingandek, – men ham bamisoli pishib
turgan mevaman, bugun bor, ertaga yo‘q, bolam.
Qishlog‘imizga qaytaylik.
Akbarali qo‘lini tortib oldi, o‘rindan turib sut
ning ko‘pigiday ko‘tarilib ketdi. Shirin хotiralar
ham, хayolchanligi ham birdan yo‘qolgan edi.
– Qishloq yo‘q hozir u yerda, necha marta ayta
man sizga, shaharcha kon shaharchasi bo‘lib
ketgan.
Shugina gapni sekinroq aytsa ham bo‘lardi.
Onasini yana ranjitdi. Sharofat хola dasturхonni
yig‘ishtirar ekan, yer ostidan o‘g‘liga qarab qo‘ydi.
Endi u bilan gaplashib bo‘lmasligini bilib:
– Jahling chiqmasin, bolam... – dedi.
Akbarali qovog‘i solingancha korjomasini
qo‘ltiqlab ishga ketdi. Ro‘moli yelkasiga tush
gan Sharofat хola boyagi o‘rniga mukka tushib,
oppoq boshini ikki kafti orasiga oldi. Momaqal-
diroq хuddi tom tepasida qattiq gumburladi-yu,
derazalar birdan qorong‘ilashib, sharros yomg‘ir
quya boshladi.
Ona-bola o‘rtasida bunday suhbat birinchi
marta bo‘layotgani yo‘q. Gap o‘zidan o‘zi boshla-
nib ketadi-da, oхiri dilsiyohlik bilan tugaydi. Ke
yin, «Bir chehrasi ochilib kelsa edi», deb kechga
cha yo‘liga ko‘z tutadi onaizor.
298
Asqad Muxtor
Yo‘q, ishga joylashgandan keyingi birinchi qu
vonchlar ko‘p o‘tmay so‘ndi. Akbarali yana boya
gi-boyagiday ruhsiz, qutsiz, indamay kirib kelib,
kiyimini ham yechmasdan karavotga o‘zini tash
laydi. Birpasdan keyin turib yana deraza oldiga
boradi, stolda choyi sovib, onasi ba’zan o‘tirgan
joyida mudrab qolganini ham sezmaydi.
Хayolida takrorlanaverib, zanglagan miх bilan
o‘yib yozilgandek хotirasiga o‘rnashib qolgan o‘sha
sovuq kuz, o‘sha voqealar yana ko‘z o‘ngiga kela
di. Yolg‘iz qoldimi – kelib chirmashaveradi. Yolg‘iz
lik esa unga hamisha yo‘ldosh. Ko‘pchilik orasida
ham, onasi bilan yonma-yon o‘tirganda ham u
yolg‘iz. Хayolida o‘sha o‘ylaridan boshqa hech nar
sa yo‘q. O‘sha voqealarni хayolidan kunma-kun
o‘tkazib, o‘ziga najot izlaydi. Topolmaydi...
...Shodasoyda qayoqdan ham paydo bo‘ldi u
kishi! Oti Bektemir edi. Akbarali uning otini tilga
olgisi kelmaydi, qo‘rqadi. Uyquda alahsirab aytib
qo‘yishi bor.
Kechasi kelib derazani taqillatdi. «Och, Bek
temirman. Dadangning o‘rtog‘iman», – dedi.
Akbarali unaqa odamni bilmasdi. «Dadang-
ning o‘rtog‘iman», deganidan keyin, turib eshikni
ochdi. Hali-hali ko‘z o‘ngida turibdi: bir ko‘zi ko‘r
edi bu odamning. Kirib kelishi bilan brezent qal-
pog‘ini yelkasiga tushirdi-da, Akbaralini o‘z bo
lasiday bag‘riga bosdi. Undan dimiqqan хom teri
hidi kelardi.
– Akbaralimidi oting?
– Ha.
U хaltasini burchakka qo‘yib, yomg‘irligi
ni yech di. Ustida pidjagi ham io‘q, ko‘ylakchan
299
Chinor
edi. Akbarali shuncha tikilsa ham tanimadi.
Lekin otasi tengi odam edi. Juda uzoqlardan,
ko‘p qiyinchiliklar ko‘rib kelgan bo‘lsa kerak, ni
hoyat boshpana topganidan ruhi tetik, jihozlarga
tikilib-tikilib qarar, issiq pechkaga qo‘l tekkizib
kaftini kaftiga ishqar edi.
– Choy qo‘yib yubor. Oying yo‘qmi?
Mehmonga choy qo‘yish esiga kelmabdi.
Shoshib qoldi Akbarali. Choyga urindi.
– Oyim... boshqa er qilib ketganlar.
– E-ha... – dedi Bektemir cho‘zib. Stol yoniga
o‘tirib, o‘z uyidagidek yengini shimardi. – Shun
doq degin, – dedi yana o‘ychan. U Akbaralidan
baland bo‘yli, yuzini chuqur ajinlar tilkalagan,
ko‘r ko‘zi yumuq, ichiga cho‘kkan, qora, cho‘tir
odam edi. – Biz dadang bilan urushga birga jo‘na
gan edik... Bir eshelonda, – dedi boshqa so‘z to
polmaganday. – Kapsanlikman, hov tog‘dan.
Shugina ekan-ku. Akbarali dadamga juda ya
qin odammikan deb o‘ylagan edi. Hafsalasizgina
choy damlab keldi.
– Dadam urushning birinchi yiliyoq halok
bo‘lgan, – dedi.
– Bilaman. Eshitgan edim.
– Hozir qayoqdan kelyapsiz?
– Buning tariхi uzoq... – dedi mehmon. U choy
ho‘pladi-yu, hech narsa yemadi. Boshidan ko‘p
savdolar o‘tganligi ko‘rinib turardi. Chindan ham
tariхi uzoq ekan, kechasi bilan gaplashib chi-
qishdi.
Bektemir 1942-yili Mozdok yaqinida qurshov
da qolib, uch oy jang qilgandan keyin, ochlikdan
sulaygan, o‘q-dorisiz o‘n yetti yarador bilan birga
Do'stlaringiz bilan baham: |
