Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr

114
Asqad Muxtor
Shivilg‘onda hatto ashula ham bor. 
Simyog‘ochning bog‘lari marjon uzum, 
Marjon qilib taqa qol, shahlo ko‘zim...
Sentyabr oylari ishkomlarda barg ko‘rinmas, 
shig‘il husayni, har boshi naq bir savat bo‘lar­
di. Har donasi kahrabodek sap-sariq, beg‘ubor, 
quyosh botganda ichida cho‘g‘ yonib turganday 
ko‘rinar edi.
– Nima qilib yuribsiz, S... sim... Ergash?
– Shundoq... – dedi otasi kabi sodda Ergash 
qo‘lga tushib qolgan boladek, belidagi, yelkasida­
gi asboblarni qayoqqa qo‘yishini bilmay. – Ray­
kom bo‘psiz, aka, eshitib хursand bo‘ldik.
– Gapni chalg‘itmang, siz cho‘lga, sovхozga 
ko‘chib tushmaganmidingiz?
– Ko‘chib tushgan edik, aka.
– Bo‘lmadimi?
– Bo‘lmadi...
– Sovхozdan qochib, shaharda eshikma-eshik 
хomtok qilib yuribman deng?
Ergashning soqol bosgan yuzi bo‘zarib ketdi, 
tipirchilab, atrofga qaradi.
– Kasal, aka, qaysi hovliga kirmang tok kasal. 
Tog‘dan kul tushyapti, – dedi Ergash o‘zining 
kasal bolasi haqida gapirgandek mung‘ayib.
– «Хo‘jayka binagrat chkanka»mish. Paхta 
ekish o‘zi bo‘lmaydi. Chidamapsizda-a?
– Men chidayman, aka. Har narsaga chiday­
man... – Ergash barg shirasi singib ketgan qadoq 
kaftiga boqdi, kattiq prujinali bog‘ qaychisining 
dastasini g‘irchillatib qisdi. – Bu yerda ham pulni 
so‘qayotganim yo‘q... Bog‘ bering menga, qaytib 
boraman, raykom aka!

---

115
Chinor
Orif aka yigitning tovushida yig‘lamsirash 
ohangini eshitgandek bo‘ldi. Shu zumdayoq o‘zi-
ning ko‘ngliga ham bir nima soya soldi. Bu unga 
tanish g‘ashlik edi.
– Qochgan bo‘lsangiz yuravering! – dedi Orif 
aka jahl bilan va jadal qayrilib jo‘nab qoldi.
Jo‘nadi-yu, Ergashga juda achindi. Bir vaqt 
kimsan mirishkor bog‘bon, hamma bog‘dor tu­
manlarga dong‘i ketgan, o‘z o‘rnini topgan, ha­
yotdan mamnun, qo‘li gul yigit edi. Hozir bo‘lsa 
ko‘chama-ko‘cha... Uning ustiga, jerkib tashladi. 
Birovning hovlisidagi tokning kasalini yig‘lagudek 
bo‘lib gapiryapti. Uning aybi nimada? O‘z qutlug‘ 
kasbiga shu qadar ko‘ngil qo‘yganidami?
Orif aka birpas toptanib turdi-da, haligi joy­
ga qaytdi. Qarasa, Ergash narigi muyulishda bir 
yelkasi bilan devorga suyanib, bosh egib turardi. 
Orif aka uni chaqirmadi, oldiga bordi. Yo‘taldi. 
Ergash cho‘chib bosh ko‘tardi.
– Esimga tushdi, nos chekardingiz shekilli, Er­
gashvoy, bormi?
– Ha... ha-ha, bor, – deb yigit qat-qat qiyiqlari­
ni tita ketdi. Jez qoplagan nos qovoqning popukli 
tiqinigacha kul tushgan uzum novdasining zaх 
hidi singgan edi.
– Ha, kul tushib yomon bo‘libdi-da, – dedi Orif 
aka bir chimdim nos otib. – Yo‘qotish qiyinmi?
– Yo‘qotish mumkin. Ammo lekin butun vodiy­
ga tarqasa yomon bo‘ladi.
– Ha... undoq deng. – Orif aka kamaridan 
qalpoqni olib, qoqib boshiga kiydi. Oftob qizita 
boshlagan edi. – Menga qarang, Ergash, siz... 
Shivilg‘onga qaytib boring.

---

116
Asqad Muxtor
Ergash ko‘zini pirpiratib, tushunmagandek, 
savol nazari bilan qaradi.
– Qayting, ha. Butunlay.
– Hazillashmang, Orif aka.
– U yerda ba’zi keksa bog‘bonlar bor. Man sur 
otani ham qaytaramiz. Kuchlaring yetgancha 
bog‘larni tiklanglar. Sumbultomchiliklarni ham 
asta-sekin qaytaramiz.
– Orif aka! Raykom aka! Chiningizmi?
– Aytganday, bola-chaqa qalay, sog‘-salomatmi 
hammasi?
– Ha.
– Olib keting barini. Uylarni, chaylalarni tuza­
tib olinglar. Keyinroq bog‘larni borib ko‘raman. 
Pul-mul qalay?
– E-e, pul kerakmas menga! Kunimiz o‘tar. 
Baхtimizga o‘zingiz kelib qolibsiz, aka, rahmat! 
Shivilg‘onni yana gullatmasam, rahmatlik otam 
mendan rizo bo‘lmasin.
U soqollari o‘siq bo‘lsa ham, allaqanday 
ko‘rkam bo‘lib ketdi. Hovliqib qolganidan Orif 
akani quchoqlab ham olmoqchi edi shekilli, o‘zi­
ni bosib, qo‘pol qo‘llarini uzatib qo‘ya qoldi. Orif 
akaning ham ko‘ngli o‘sib ketdi.
– Simyog‘och! – dedi хayrlasharkan, yelkasiga 
qoqib.
Orif aka ishdan qaytib kelganida hovli to‘la 
bola edi. Shovqin-suron bilan mashinani qurshab 
olishdi, biri kabinaga kirib, biri kuzovning orqasiga 
osilib, biri tepasiga chiqib, rosa yayrab qichqirish­
di. Onabibi otasining bag‘ridan qutulgandan keyin, 
bitta-bitta quvib yurib hammasini har yoqqa tirqi­
ratib yubordi. Hovli jimjit bo‘lib qoldi.

---